Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 74

2 Arnljótur Björnsson: Skaðabótaréttur. 2. útg. Reykjavík 1999, bls. 54 og 97.
felld skaðabótaábyrgð vegna tjóns af þeirra völdum, komist þau úr vörslunni.
Ekki verður séð af dóminum að til álita hafi komið að skilgreina vörslumann á
sama hátt og ákvæði 8. tl. 3. gr. laga um búfjárhald o.fl. skilgreina umráðamann
búfjár, sbr. og 3. gr. laga um dýravernd nr. 15/1994, en það hefði væntanlega
leitt til þess að B hefði verið ábyrgur fyrir tjóninu en ekki eigendurnir. Enn
fremur verður sú ályktun dregin af dóminum að eigandi dýrsins beri sönnunar-
byrðina fyrir því að vörslumaðurinn hafi stöðu, sem jafna megi til stöðu sjálf-
stæðs verktaka, og beri þar með ábyrgð á tjóni af völdum dýrsins.2
Við skilgreiningu á hugtakinu varsla má almennt hafa til hliðsjónar ákvæði
4. gr. reglugerðar um vörslu búfjár nr. 59/2000, en þar segir: „Varsla telst full-
nægjandi þegar unnt er að stöðva alla frjálsa för búfjár inn á ákveðið svæði eða
út af því á tilteknum árstíma“. Að öðru leyti verður nánar fjallað um vörslu hér
á eftir. Í 3. gr. sömu reglugerðar segir að lausaganga sé það þegar búfé geti
gengið á annars manns land í óleyfi. Hér er hugtakið lausaganga notað í víðtæk-
ari merkingu og merkir alla frjálsa för dýra hvar sem er.
Rétt er að vekja athygli á að við mat á atferli dýra verður að taka tillit til þess
að viðbrögð þeirra við áreiti, sem þau skynja iðulega sem hættu, eru mönnum
ekki alltaf fyrirsjáanleg. Viðbrögð þeirra stjórnast iðulega af eðlishvöt og geta
menn, sem þekkja vel til viðkomandi dýrategundar eða dýra sem í hlut eiga, séð
viðbrögð þeirra fyrir, en aðrir ekki. Margt bendir til að dýr skynji ekki umhverfi
sitt á sama hátt og menn skynja það sama umhverfi, sjónsvið þeirra er t.d.
annað. Viðbrögð dýra við hættu eru mismunandi, sumar tegundir leggja á flótta
en aðrar snúast til varnar. Þá eru einstaklingar af sömu tegund mismunandi að
upplagi og ekki síður eftir því hvað þeim hefur verið kennt. Hugmynd um að til
sé stöðluð mynd af dýrum er því ekki í samræmi við raunveruleikann, jafnvel
meðal dýra sömu tegundar. Fyrir fram er þannig útilokað að gera sér grein fyrir
hvernig t.d. ókunnugur hundur bregst við hlaupi barn til hans og faðmi hann.
Það er hins vegar vel hægt að draga upp mynd af góðum og gegnum dýraeig-
anda eða vörslumanni og hvernig hann eigi að haga sér.
Í málum á þessu sviði geta oft risið erfið og sérstök vandamál varðandi
sönnun. Það er ekki ætlunin að fjalla sérstaklega um þau, að öðru leyti en því
sem umfjöllunin kann að gefa tilefni til hverju sinni.
Þess var áður getið að á undanförnum árum hefur fækkað mjög settum laga-
ákvæðum á þessu sviði hér á landi. Á hinum Norðurlöndunum er þessu ekki svo
farið. Í Danmörku gilda enn ákvæði Dönsku Laga frá 1683 auk Hundeloven frá
1969 og Mark- og vejfredsloven frá 1987. Í Noregi giltu ákvæði Norsku Laga
um ábyrgð á dýrum allt til 1985 er ákvæði um þau efni voru tekin upp í norsku
skaðabótalögin. Þá eru þar í gildi sérlög um búfé, beit og hreindýrarækt og eru
þar bótaákvæði. Af þessum sökum eru ekki efni til þess hér að fjalla sérstaklega
74