Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 32

leitað sér lögfræðiráðgjafar um inntak og gildissvið refsiheimildar, sbr. t.d.
ákvörðun mannréttindadómstólsins í máli Rieg gegn Austurríki.74 Þá má telja
ljóst að það fer ekki í bága við 7. gr. sáttmálans að skýra matskennt refsiákvæði
með hliðsjón af undirbúningsgögnum. Þá kunna jafnvel önnur óæðri fyrirmæli,
s.s. stjórnvaldsfyrirmæli, að vera til fyllingar refsiheimild sem annars væri til-
tölulega óskýr, sbr. til hliðsjónar ákvörðun dómstólsins í máli Ainsworth gegn
Englandi.75
Ljóst er að mat mannréttindadómstólsins á skýrleika refsiheimildar á grund-
velli 1. mgr. 7. gr. sáttmálans er verulega atviksbundið. Enda þótt ljóst sé að við-
vörunarsjónarmiðið ræður ferðinni beinist athugun dómstólsins raunar fyrst og
fremst að því hvort túlkun og beiting refsiheimildarinnar í tilteknu máli hafi
verið fyrirsjáanleg fyrir þann sem sakaður er um brot. Mælikvarðinn á fyrirsjá-
anleika er því ekki í öllum tilvikum almennur og hlutlægur, þ.e. að matið sé
miðað við hvern fullorðinn og heilbrigðan einstakling76 eða venjulegt fólk eins
og lagt hefur verið til grundvallar í dómaframkvæmd Hæstaréttar Bandaríkj-
anna, sjá kafla 3.1.5 hér að framan. Sem dæmi um þetta má nefna ákvörðun
Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Salov gegn Úkraínu. Þar voru atvik þau að
S, lögfræðingur og fulltrúi frambjóðanda í forsetakjöri í landi sínu, var sak-
felldur fyrir brot á hegningarlögum Úkraínu fyrir að hafa haft áhrif á kosninga-
rétt borgaranna. Hélt hann því fram að sakfelling hans byggði á refsiheimild
sem fullnægði ekki kröfum 1. mgr. 7. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu. Um
þetta sagði m.a. í ákvörðun dómstólsins um að kæra hans væri ekki tæk til efn-
ismeðferðar:77
32
74 Ákvörðun mannréttindadómstólsins um meðferðarhæfi, Rieg gegn Austurríki frá 5. desember
2002, mál nr. 63207/00. Þar hélt R því fram að sektarákvörðun sem hún hlaut fyrir að hafa vanrækt
að gera nægjanlega grein fyrir nafni og heimilisfangi ökumanns bifreiðar hennar sem var mæld á
of miklum hraða með eftirlitsmyndavél hafi ekki verið fyrirsjáanleg í merkingu 1. mgr. 7. gr. mann-
réttindasáttmálans. Um þetta sagði eftirfarandi í ákvörðun dómstólsins þar sem komist var að þeirri
niðurstöðu að kæra hennar væri ekki tæk til efnismeðferðar: „In the present case, section 103 § 2
of the Motor Vehicles Act obliges the registered car owner to provide information on the name and
address of the person who was driving the car at a specified time. According to section 134 § 1 of
that Act failure to comply with this obligation constitutes an offence. Moreover, the Administrative
Court’s case-law established in 1996 and 1997 made it clear that the place of the commission of
the offence (namely failure to provide the requested information) was Austria and that, therefore,
Austrian law applied. The applicant was therefore in a position to foresee, if need be with appro-
priate legal advice, that she was obliged on pain of a fine to provide the required information.
Consequently, there is no appearance of a violation of Article 7 of the Convention“. (leturbr. höf.)
75 Sjá umfjöllun um þessa ákvörðun mannréttindadómstólsins hjá Ben Emmerson & Andrew
Ashworth: Human Rights and Criminal Justice, bls. 285. Til frekari útlistunar má hér hafa hlið-
sjón af umfjöllun Kjartans Bjarna Björgvinssonar: „Verðleikar laganna“, kaflar 5 og 6, um inn-
tak og gildissvið skýrleikakröfunnar í hinum sérgreindu lagaáskilnaðarreglum 8.-11. gr. Mannrétt-
indasáttmála Evrópu.
76 Jónatan Þórmundsson: Afbrot og refsiábyrgð I, bls. 167.
77 Ákvörðun mannréttindadómstólsins um meðferðarhæfi, Salov gegn Úkraínu frá 27. apríl 2004,
mál nr. 65518/01.