Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 2

2
mál, þar sem öll sjónarmið koma við sögu, eru þau gerð að lögfræðilegum álita-
málum og færð burt af hinum pólitíska vettvangi. Það lokar umræðunni og kemur
í veg fyrir pólitíska þróun heima fyrir“.
Prófessorinn spyr hvort óskað sé eftir þessari þróun og segir að ef til vill sé
svo. Þá svarar hann játandi þeirri spurningu hvort slík þróun hafi afleiðingar í för
með sér. Menn hafi hins vegar tæplega gert sér grein fyrir því hverjar afleiðing-
arnar kunni að vera. Sjálfur segist hann sjá þrjú alvarleg vandamál sem fylgi
þessu formi valdatilfærslu. Í fyrsta lagi sé það almennt hættulegt að gera stjórn-
mál að „domstolsjura“. Lögfræðingar séu góðir við það að komast að niðurstöðu
um hver eigi rétt samkvæmt lögum sem stjórnmálamenn hafi sett. Séu dómarar
beðnir um að skrifa lögin hverfi lýðræðið með nokkrum hætti út úr myndinni. Í
öðru lagi þá þekki menn ekki dómara við mannréttindadómstólinn, hvorki sem
persónur né lögfræðinga. Því meiri stjórnmál sem lögð séu í hendurnar á dómur-
unum því þýðingarmeira sé að þeir hafi tilfinningu fyrir þeim raunveruleika sem
liggi að baki málunum. Í þriðja lagi þá geti pólitísk viðbrögð við niðurstöðum
mannréttindadómstólsins aðeins orðið þau að ganga til endurskoðunar á mann-
réttindunum og hverjir óski eftir eða þori að ganga í þau mál.
Margt fleira segir prófessorinn sem ekki verður rakið hér. Skal þó minnst á
þrennt sem sýnir m.a. að hann er að hvetja, eða öllu fremur að ögra, til umræðu
sem hann gerir formlega tillögur um í síðari hluta greinarinnar.
Hið fyrsta er að hann segir það vekja undrun að danska mannréttindastofn-
unin hafi aldrei svo vitað sé nokkru sinni talið að mannréttindadómstóllinn hafi
gengið of langt í skýringum sínum. Stofnunin, sem líkist meira neytendasam-
tökum en háskólastofnun, hafi fyrir löngu misst stöðu sína sem hlutlæg fræða-
stofnun og líklega væri betra að leggja hana niður og láta háskólana fá það fjár-
magn sem hún fái frá ríkinu. Með því yrðu rannsóknum á þessu sviði tryggð aka-
demisk vinnubrögð. Þá leggur hann til að Danir felli úr gildi lögin sem lögbinda
mannréttindasáttmálann. Engin nauðsyn sé á þeim lögum og með niðurfellingu
þeirra yrðu mannréttindadómstólnum send skýr skilaboð um það að hann hafi
gengið of langt, og jafnframt fengju þá danskir dómstólar meira frelsi til þess að
líta frá niðurstöðum mannréttindadómstólsins. Þá gerir prófessorinn tillögu um
að mannréttindasáttmálinn verði endurskoðaður með það í huga að mannrétt-
indadómstóllinn dæmi aðeins í málum sem varði grundvallarmannréttindi. Ann-
að sem nú sé talið til mannréttinda (den nuværende „menneskeret“) verði bundið
í sérstökum sáttmála um evrópska réttarpólitíska samræmingu (europæisk rets-
politisk harmonisering).
Sá sem þetta ritar hefur ekki að heitið getur haft tækifæri til þess að fylgjast
með því hver umræðan í kjölfar greinarskrifa prófessors Mads Bryde Andersen
hefur orðið en veit þó að lagaprófessorinn, Gorm Toftegaard Nielsen, hefur tekið
undir sjónarmið hans. Reyndar rak á fjörurnar gagnmerka ritstjórnargrein í
danska blaðinu Information frá 21. mars sl. Því miður eru ekki aðstæður til að
rekja efni hennar nema að örlitlu leyti. Í greininni segir að það sé heilbrigð um-
ræða sem Mads Bryde Andersen hafi byrjað um mannréttindadómstólinn. Ljóst