Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 26

þá átt að viðvörunar- og refsivörslusjónarmiðin séu nú ráðandi við mat á
skýrleika refsiheimilda.56 Eftirfarandi forsendur úr dómi Hæstaréttar í málinu
Kolender gegn Lawson frá 1983 endurspegla gildandi mælikvarða við mat á
skýrleika refsiheimilda í bandarískum rétti en í dóminum segir m.a. svo:57
… the void-for-vagueness doctrine requires that a penal statute define the criminal
offense with sufficient definiteness that ordinary people can understand what conduct
is prohibited and in a manner that does not encourage arbitrary and discriminatory
enforcement.
Í dómi Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli City of Chicago gegn Morales frá
árinu 1999 reyndi á það hvort svohljóðandi borgarsamþykkt um bann við úti-
fundum meðlima í klíkum (Gang Congregation Ordinance) væri nægjanlega
skýr refsiheimild:
Whenever a police officer observes a person whom he reasonably believes to be a
criminal street gang member loitering in any public place with one or more other per-
sons, he shall order all such persons to disperse and remove themselves from the
area. Any person who does not promptly obey such an order is in violation of this
section.
Í dómi Hæstaréttar er vísað til ofangreinds dóms í máli Kolender gegn
Lawson og tekið fram að úrlausnarefnið sé tvíþætt. Annars vegar beri að leggja
mat á það hvort orðalag samþykktarinnar sé þess eðlis að hún gefi venjulegu
fólki færi á að skilja hvaða háttsemi er bönnuð („enable ordinary people to und-
erstand what conduct it prohibits“). Hins vegar verði að meta hvort samþykktin
heimilar eða jafnvel hvetur til handahófskenndrar refsivörslu („authorizes or
even encourages arbitrary and discriminatory enforcement“):58
Since the city cannot conceivably have meant to criminalize each instance a citizen
stands in public with a gang member, the vagueness that dooms this ordinance is not
the product of uncertainty about the normal meaning of “loitering” but rather about
what loitering is covered by the ordinance and what is not. … First, the purpose of
the fair notice requirement is to enable the ordinary citizen to conform his or her
conduct to the law. “No one may be required at peril of life, liberty or property to
speculate as to the meaning of penal statutes”. … Although it is true that a loiterer is
not subject to criminal sanctions unless he or she disobeys a dispersal order, the loit-
ering is the conduct that the ordinance is designed to prohibit. … Because an officer
26
56 Andrew E. Goldsmith: „The Void-for-Vagueness Doctrine in the Supreme Court, Revisited“,
bls. 283-293.
57 Dómur Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli Kolender gegn Lawson. 461 U.S. 352 (1983). Sjá hér
einnig dóm Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli City of Chicago gegn Morales, 527 U.S. 41 (1999).
Andrew E. Goldsmith: „The Void-for-Vagueness Doctrine in the Supreme Court, Revisited“, bls.
288.
58 Dómur Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli City of Chicago gegn Morales, 527 U.S. 41 (1999).