Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Qupperneq 104

úrskurðarnefnd skipulags- og byggingarmála hefði verið rétt að fella úr gildi
byggingarleyfi, en afturköllunin var m.a. byggð á breyttu mati á nábýlissjónar-
miðum. Byggjandinn hélt því fram að úrskurðarnefndinni hafi verið „óheimilt
að … endurskoða hin matskenndu sjónarmið nábýlisréttarins, sem legið hafi til
grundvallar ákvörðun byggingarfulltrúans í Reykjavík“.13 Hæstiréttur tók fram
að:
Í skipulags- og byggingarlögum er ekki að finna sérstakar takmarkanir á endurskoð-
unarheimild úrskurðarnefndarinnar, en til hennar má skjóta ágreiningsmálum á sviði
skipulags- og byggingarmála. Um stjórnvaldsákvarðanir á því sviði gilda stjórn-
sýslulög nr. 37/1993 með þeim viðbótum og breytingum sem af sérreglum skipu-
lags- og byggingarlaga kunna að leiða. Bar nefndinni því að endurskoða þau atriði
sem ákvörðun byggingaryfirvalda var reist á og var ekki bundin við athugasemdir
kærenda við byggingarleyfið, sbr. 7. og 10. gr. greindra laga.14
Þarna kemur vissulega samband stjórnvalds og stjórnvalds á kærustigi inn
í myndina, en það var sem sagt dæmt um það hvort úrskurðarnefndin hefði átt
mat um tiltekin atriði eða hefði átt að byggja á mati lægra stjórnvalds.
Þegar stjórnvöldum er falið mat, meta dómstólar hiklaust hvort stjórnvöld
hafi byggt mat á málefnalegum sjónarmiðum. Í samkeppnismáli frá árinu
2001 sagði Hæstiréttur að hann:
hef[ði] áður játað samkeppnisyfirvöldum rúmar heimildir til mats um það, hvenær
aðgerða gegn misbeitingu markaðsyfirráða er þörf, en slík yfirráð eru ekki ólögmæt
í sjálfu sér … Þetta mat verður þó að vera málefnalegt og fara að reglum stjórnsýslu-
réttar, en dómstólar dæma um valdmörk samkeppnisyfirvalda í þessu efni sam-
kvæmt 60. gr. stjórnarskrárinnar.15
Dæmin eru miklu fleiri. Þetta er gríðarlega mikilvægt vegna þess að það er
ómögulegt að telja ómálefnaleg sjónarmið svo tæmandi sé enda er breytilegt
hver þau eru. Það þarf einnig að hafa í huga að það eru ekki bara sjónarmið
sem aldrei gætu orðið málefnalegur grundvöllur ákvörðunar, t.a.m. kynþáttur,
sem eru ómálefnaleg heldur geta sjónarmið verið ómálefnaleg ef stjórnvald
sem hefur fleiri en einn hatt er með rangan hatt þegar það tekur ákvörðun –
byggir t.d. á sjónarmiðum sem eru byggð inn í önnur lög en þau sem ákvörðun
er byggð á eða á sjónarmiðum sem miða að því að ná fram markmiði sem öðru
stjórnvaldi ber að vinna að.16 Hér verður hins vegar ekki farið nánar út í kenn-
ingar um ómálefnaleg sjónarmið.
13 Sjá H 2001 2917, bls. 2927.
14 Sama heimild, bls. 2922.
15 H 2001 3723, bls. 3725.
16 Sjá um aðgreiningarreglur t.d. Jon Andersen: „Udfyldning“. Forvaltningsret. 2. útg. 2002, bls.
333-340.
104