Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Side 105

Dómstólar dæma líka hiklaust um það hvort tekið hafi verið tillit til þeirra
sjónarmiða sem ber að taka tillit til samkvæmt lögum eða öðru. Verði m.ö.o.
ráðið af lögum, reglugerðum, lögskýringargögnum eða öðru að tiltekin sjón-
armið eigi að koma inn í matið, þá er metið hvort þau hafi gert það. Þetta er
algerlega eðlilegt út frá meginreglunni um lögbundna stjórnsýslu. Í prófessor-
amálinu, H 2002 2855, sagði Hæstiréttur að kjaranefnd bæri:
sem úrskurðaraðila á stjórnsýslustigi að miða mat sitt við þann grunn, sem viðeig-
andi starfsemi er búinn samkvæmt lögum og reglum … og taka tillit til sjónarmiða,
sem fram hafa verið sett með vísan til þeirra.17
Því var talið að ekki yrði litið fram hjá sjálfstæði Háskóla Íslands og víð-
tækra heimilda sem stjórn hans hefði varðandi skipulag og framkvæmd end-
urmenntunarnáms. Úrskurðir kjaranefndar um að störf prófessora við kennslu
MBA-nema skyldu teljast hluti af aðalstarfi þeirra voru því felldir úr gildi. H
1996 3962 er annað gott dæmi um þetta. Þar var deilt um lyfsöluleyfi Lyfju í
Lágmúla og lyfjabúðar í Skipholti en fyrir var í hverfinu gamalgróið apótek.
Lyfsöluleyfishafinn þar krafðist þess að nýju leyfin yrðu felld úr gildi. Í lyfja-
lögum stóð að umsóknir um ný lyfsöluleyfi skyldu send sveitarstjórn til
umsagnar og að: „Við mat umsóknar sk[u]l[i] m.a. stuðst við íbúafjölda að
baki lyfjabúðinni og fjarlægð hennar frá næstu lyfjabúð“.18 Borgarstjórn hafði
mælt með leyfisveitingunni á þeim forsendum að lyfjabúðir á þessum stöðum
samrýmdust skipulagi og að mannfjöldi í Reykjavík bæri fleiri apótek. Deilan
snerist um það hvort þessara sjónarmiða hefði þar með verið gætt. Meirihlut-
inn taldi ekki nógu ljóst af lögskýringargögnum hvaða sjónarmið það væru
sem þetta ákvæði lyfjalaga vísaði til og féllst á að þeirra hefði verið gætt. Einn
dómari skilaði sératkvæði og taldi, af samhengi lyfjalaga við eldri lög, að
túlka ætti ákvæðið öðruvísi en meirihlutinn gerði og að þeirra hefði ekki verið
nægilega gætt við matið.19 Bæði meiri- og minnihlutinn dæmdu um það hvort
tekið hefði verið tillit til þeirra sjónarmiða sem skylt var að leggja til grund-
vallar matinu.
Almennt er það meginregla í stjórnsýslurétti að stjórnvöld ráði því hvaða
vægi þau málefnalegu sjónarmið hafa sem liggja til grundvallar mati.20 Það
má segja að í þessu – því að ákveða vægi málefnalegra sjónarmiða – felist hið
raunverulega mat. Þessi meginregla hlýtur að fela í sér að almennt sé ekki
hróflað við þessum þætti í mati stjórnvalda.21 Frá meginreglunni um að stjórn-
völd ráði vægi sjónarmiða eru hins vegar undantekningar þegar lög mæla svo
17 H 2002 2855.
18 3. mgr. 20. gr. lyfjalaga nr. 93/1994.
19 Sjá sératkvæði Hjartar Torfasonar, bls. 3963.
20 Sjá t.d. Starfsskilyrði stjórnvalda, bls. 40.
21 Sama staða er uppi í Danmörku að þessu leyti, sjá Jon Andersen: „Domstolsprøvelse“. For-
valtningsret. 2. útg. 2002, bls. 831.
105