Veiðimaðurinn - 01.12.1995, Page 25

rennsli árinnar sem urðu til þess að færa
íbúum suðvesturhornsins birtu og yl, en
með virkjunarframkvæmdum þeim, sem
gerðar voru, ónýttist helsta hrygningarslóð
urriðans í vatninu. Á undra skömmum
tíma tók fyrir urriðaveiði að mestu, stór-
fiskurinn hvarf og ekki hjálpaði upp á sak-
irnar dreifing skordýraeiturs meðfram
bökkum árinnar.
Ekki má gera upp neinum þá ætlan að
hafa vísvitandi unnið tjón á landgæðum
þessa svæðis, en eyðilegging hrygningar-
slóðarinnar og dráp mýflugunnar við Sogið
kipptu stoðunum undan lífsafkomu urrið-
ans á svæðinu. Urriðinn er nú nær horfinn
og er það mörgum eftirsjá, en þó er ekki
ómögulegt að hægt verði að snúa klukk-
unni til baka, en um það hefur einn af
þingmönnum þjóðarinnar róttækar hug-
myndir.
Össur Skarphéðinsson hefur lengi verið
sérstakur áhugamaður um Sogið og og urr-
iðann í Þingvallavatni. Hann er reyndar
sérmenntaður á líffræðisviði og hefur sem
slíkur ákveðnar hugmyndir um hvernig
best verði staðið að uppbyggingu urriða-
stofnsins. Þetta efni er Össuri reyndar slíkt
hjartans mál að hann er að viða að sér efni í
bók um urriðann í Soginu, sem kemur vænt-
anlega út á næsta ári, en þar gerir hann grein
fyrir málinu með ítarlegum hætti.
Tíðindamaður Veiðimannsins og Össur
ræddu þessi mál fyrir nokkru og er eftirfar-
andi pistill afleiðing þessa samtals.
Aðskildir urriðastofnar
„Reynsla útlendinga sýnir að það er
hægt að opna svona farvegi sem hafa verið
stíflaðir vegna virkjana og ná upp stofnin-
um aftur, en um þetta eru dæmi frá Kan-
ada. Þetta hefur ekki heppnast alls staðar,
en ég held að að aðstæðurnar í Efra-Sogi
séu þannig að þetta geti tekist,“ segir Öss-
ur Skarphéðinsson, en bætir við að það geti
tekið talsverðan tíma.
„Þessa skoðun byggi ég helst á því að
það er urriðastofn í Þingvallavatni og ég
hef séð um það merki á síðustu árum að
stofninn er á uppleið. Áður en stofninn
hrundi, þegar farvegurinn var þveraður
með Steingrímsvirkjun, voru ýmsar vís-
bendingar uppi um það að nokkrir aðskild-
ir stofnar urriða væru í Þingvallavatni, líkt
og í stóru vötnunum í Evrópu. Menn hafa
lengi haft vitneskju um það að urriðinn
hrygndi í Öxará, en hafa ekki orðið varir
við þennan stofn á síðustu árum. Sá stofn
er nú aðeins brot af því sem hann áður var,
líklega vegna landsigs, breytinga á straumi
og fleira, þannig að ekki fer lengur saman
hæfilegur straumhraði og riðmöl af réttri
stærð. Urriðinn hefur hins vegar haldið sig
í Ölfusvatnsánni, sem kölluð er. Þar er
hylur upp undir fjalli þar sem ég hef sjálfur
séð urriða í ástarleik að hausti,“ segir Öss-
ur og brosir og hann rifjar það upp að hann
nefni gjarnan að hann sé sérmenntaður í
kynlífi laxfiska. Hann ætti sem sagt að
þekkja það!
Og Össur heldur áfram:
„Menn hafa líka lengi talið að urriðinn
hrygndi einnig á þeim svæðum í vatninu
þar sem uppsprettur eru, þ.e.a.s. þar sem
straumvatn er. Menn hafa líka fyrir sér
gögn um veiðina undan Skálabrekku en
þau ná aftur til ársins f952. Eins og menn
muna varð slys við virkjunina árið 1959,
þegar stíflan brast þann 17. júní, og eftir
það fór að fækka þeim stórurriðum sem
veiddust í vatninu. Það kemur aftur á móti
í Ijós þegar Skálabrekkuskýrslurnar eru
skoðaðar að hlutfallið á milli urriða og
bleikju í afla fyrir því landi var alltaf það
sama. Það dró nær ekkert úr urriðaveið-
inni með tilkomu virkjunarinnar sem þýðir
að þar hefur verið staðbundinn stofn,“ seg-
ir Össur.
VEIÐIMAÐURINN
25