Veiðimaðurinn - 01.12.1995, Side 52

SIGURÐUR GUÐJÓNSSON
w
w
r
KYLAVEIKIOG AHRIF HENNAR A
NÁTTÚRULEGA STOFNA LAXFISKA
í sumar greindist í fyrsta sinn á íslandi fisksjúkdómur sá er kallaður hefur
verið kýlaveiki (nefnt furnuculosis víða erlendis). Sjúkdómnum veldur baktería
(Aeromonas salmonicida salmonicida). Náskyld baktería (Aeromonas
salmonicida achromogenes) veldur sjúkdómnum kýlaveikibróður sem hefur
verið landlægur í fiskeldi hér um árabil. Kýlaveikibakterían leggst eingöngu á
laxfiska og er skæður smitsjúkdómur í fiskeldi. Nafn sjúkdómsins er lýsandi
fyrir einkennin
sem koma fram þegar sjúkdómurinn hefur heltekið fisk, en þá
má sjá kýli og sár á utanverðum fiskinum. Svipuð einkenni koma fram vegna
kýlaveikibróður, en sá sjúkdómur er ekki talinn jafn skæður, auk þess sem sú
baktería finnst einnig í öðrum fiskum en laxfiskum.
Útbreiðsla
Kýlaveiki er landlægur sjúkdómur nær
allsstaðar í kringum okkur, í löndum bæði
austan hafs og vestan. Sjúkdómurinn hefur
verið lengi til staðar í Evrópu og Ameríku,
en á síðustu árum breiddist hann um nær
allan Noreg með eldisseiðum og fiski.
Einnig er stutt síðan sjúkdómur-
inn barst til Færeyja þar sem
hann er nú landlægur í fiskeldi.
Kýlaveiki hefur valdið miklu
tjóni í fiskeldi, en á síðustu árum
hefur bólusetning gegn sjúk-
dómnum gefið góða raun í eld-
inu. Ef kýlaveikibakterían hefur
borist í náttúruleg vistkerfi er
nær útilokað að losna við hana. I
náttúrunni viðhelst bakterían í
fiski auk þess sem hún getur lif-
að um nokkurra mánaða skeið í lífrænum
efnum utan hans. Kjörhiti bakteríunnar er
20°C, en neðan við 13°C er sjúkdómurinn
langvinnari og undir 6°C á bakterían erfitt
með að ná sér á strik.
Þar sem kýlaveikin hefur breiðst út í
stofna í ám og vötnum verður sjaldnast um
faraldur að ræða. Mest er hættan fyrst áður
en stofnarnir eru búnir að ná mótstöðu
gegn sjúkdómnum og ef umhverfisaðstæð-
ur eru erfiðar fyrir fiskinn. Reynslan frá
Noregi er sú að aðeins í örfáum ám verður
kýlaveikinnar vart þó að vitað sé
að smit sé til staðar, í öðrum ám
finnast örfáir fiskar og í einstaka
tilviki finnast einhverjir tugir
fiska sjúkir eða dauðir eitt og eitt
ár. I þeim tilvikum eru umhverf-
isaðstæður mjög erfiðar, lítið
vatnsrennsli og mikill vatnshiti
þar sem þéttleiki fiska er mikill.
Þar verður mikil streita hjá fisk-
inum sem minnkar mótstöðu
hans. í öðrum ám verður ekki
eða lítið vart við sýktan fisk og eru þá
umhverfisaðstæður hagstæðari fiski. Meiri
líkur eru á að dauður og sýktur fiskur finn-
ist í minni ám en stórum. Sömu sögu má
segja annars staðar frá þar sem kýlaveiki er
Sigurður
Guðjónsson
52
VEIÐIMAÐURINN