Arkitektúr og skipulag - 01.12.1992, Síða 52

■
>7*1
pfiin
riim \£
mm i1 \j.

\i$r m Kjé [ RT- I” E.'jf
Ær
Verslunarhverfi í fljúðarhverfinu Seskine, Vilnius, byggt 1981-19S7. Arkitektar: G. Dindiene, K, Pempe og G. Ramunis.
sambandinu, sem komið var á árið
1569, var lokið því starfi sem hófst
í lok 14- aldar og miðaði að því að
sameina hertogadæmið Litháen og
konungsríkið Pólland í eitt ríki. V ið
þessa sameiningu missti Vilnius
mikilvægi sitt sem höfuðborg og
varð einungis stjórnarseturfyrir Lit-
háen.
Arið 1795 var Póllandi skipt og
Litháen lagt undir Rússland. V ilnius
varð þá mikilvæg stjórnarmiðstöð
fyrir þau landsvæði sem lögð höfðu
verið undir rússneska heimsveldið.
I fyrri heimsstyrj öldinni var V ilnius
hersetin af Þjóðverjum í 3 ár.
Sextánda febrúar 1918 varð Lit-
háen aftur sjálfstætt ríki. Sam-
kvæmt samkomulagi sem Hitler og
Stalíngerðu stn á milli varð Litháen
hluti af Sovétríkjunum árið 1940
og varð það þangað til 11. mars
1990 að ríkisstjórnin lýsti yfir
sjálfstæði Litháens.
Fyrir seinni heimsstyrjöld bjuggu í
Vilnius yfir 200.000 manns. Meira
en 100.000 íbúar Vilnius létu lífið í
stríðinu eða fluttu til fj arlægra staða
og fyrri íbúafj ölda varð ekki náð fyrr
en um 1965.
Á árunum 1950-1970 þróaðist
iðnaður í Vilnius sem hluti af
iðnaðaruppbyggingu Sovétríkj-
anna. Hröð iðnaðaruppbygging
samfara miklum íbúðarbyggingum
dró nýja íbúa til borgarinnar. Á
þessum tíma voru reistar ýmsar
mikilvægar byggingar eins og Ríkis-
bókasafnið, Ríkisóperan og ballett-
hús, kvikmyndaver og verslunar-
miðstöð á norðurbakka árinnar
Neris, auk nýrra stjórnsýslubygg-
inga. Á þessu tímabili var einnig
byggt stúdentaþorp. Byggingarlist
þessa tíma ber mark af pólitísku,
félagslegu og efnahagslegu ástandi
og sama má segja um íbúðarsvæði
sem ýmislegt má finna að. Ef þessar
byggingar eru samt bornar saman
við álíka mannvirki í öðrum Sovét-
ríkjum má hins vegar sjá hverju
arkitektar og skipulagsfræðingar í
Litháen gátu komið til leiðar. Árið
1974 var hópi arkitekta og bygg-
ingaraðila í Vilnius veitt æðsta
viðurkenning Sovétríkjanna fyrir
íbúðarhverfið Lazdynai.
Þriðja aðalskipulag Vilnius, eftir
stríð, var unnið á árunum 1974-80
og þar var lagt til að komið yrði í veg
fyrir frekari vöxt Vilnius. Sam-
kvæmt því skipulagi munu íbúar
Vilnius verða 700.000 um næstu
aldamót. Gert var ráð fyrir að mörk
borgarinnar yrðu stækkuð nokkuð
og þar reist ný íbúðarsvæði. I
50