AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.03.1993, Qupperneq 88

hversu nálægt upphaflegri hugmynd finnst
þér þú hafa komist?
„Þegar verkið er fullbúið, þá hef ég sem beturfer oft verið
ánægður með það. En stundum hef ég orðið fyrir
vonbrigðum og það hefur aðallega verið þegar maður
hefur þurft að víkja út af réttri braut. Kemur þar margt til.
A meðan á verki stendur þarf oft að breyta frá upphaflegri
niðurstöðu, þar ráða fjármál miklu. Þá hefur maður orðið
að draga úr kröfunum vegna peninganna og farið að reyna
að gera hlutina einfaldari og ætlast til að maður næði
þolanlegum árangri.
En arkitektar eru misjafnlega duglegir og sumir þeirra geta
kannski gert ódýrar byggingar fallegar. En ef maður lítur
yfir farinn veg og fylgist með arkitektúr þá fylgir því oftast
að gera fallegar byggingar, bæði úti og inni, að það kostar
nokkurt fé. Einstaka sinnum nær maður því að gera mjög
einfaldan hlut fallegan. En hvenær sem maður sérdregnar
fram fallegustu byggingamar, þá eru það byggingar sem
kosta mikla peninga.”
Sérðu tengsl arkitektúrs vié aðrar list-
greinar?
„Eins og er tengist arkitektúr eða byggingarlist of lítið
öðrum listgreinum. En ég hef alltaf reynt að koma því til
leiðar, að við stærri byggingar, opinberar byggingar, væri
eitthvað gert fyrir bygginguna þar sem listamenn koma til,
þ.e. aðrir listamenn en arkitektar, t.d. myndhöggvarar eða
málarar. Því miður er þetta eitt af því sem kostar peninga
og hefur sjaldan orðið það samstarf sem æskilegt er.
Eitt stærsta listaverk á einu húsi sem ég hef haft með að
gera er Tollhúsið. Það kostaði óhemju fyrirhöfn. Við
útbjuggum þennan vegg ákveðið fyrir listaverk. Vegg sem
ég vildi endilega fá gott listaverk á. Húsið stendur á upp-
fyllingu á hafnarsvæðinu og við vildum fá listaverk sem
minnti á hafnarvinnu. Tollstjórinn, Torfi Hjartarson, var
þessu ákaflega hlynntur. En peningar fengust ekki úr
ríkiskassanum þó að það séu lög fyrir því að 2% af
kostnaði bygginga eigi að fara í slík listaverk. Svo þetta
beið ákaflega lengi. Það var lengi heimtað að veggurinn
yrði múrhúðaður og málaður eins og húsið. En ég sagði:
„Nei”, og tollstjórinn studdi mig, því þá kæmi aldrei neitt
listaverk. En tíu árum seinna fékk Torfi leyfi til þess hjá
fjármálaráðherra, að láta gera tillögu að listaverki, sem
Gerður Helgadóttir gerði, þegar það kom, þá þótti það svo
ágætt, að það varð fullgert nokkru síðar. Þetta held ég að
verði til ánægju fyrir alla í framtíðinni, enda frábært verk.
Eins voru þeir ágætir hjá Loftleiðum þegar ég vann fyrir
þá. Þeir voru mjög áhugasamir um að fá listaverk þar, og
það voru tvö listaverk sett þar upp. Annað er mósaíkmynd,
sem er á hótelinu á tengibyggingu milli skrifstofunnar og
hótelsins. Það var Nína Tryggvadóttir sem gerði hana. Og
síðan var eitt listaverk: „í gegnum hljóðmúrinn” eftir
Ásmund Sveinsson, sett upp sjálfstætt við húsið.
Þriðja stóra listaverkið var sett upp á bakhlið áhorfenda-
stúkunnar við Laugardalsvöllinn. Það verk var unnið af
listamönnunum Gesti Þorgrímssyni og Sigrúnu Guðjóns-
dóttur. Veggurinn var hafður gluggalaus, svo listaverk
gæti notið sín á öllum veggnum.
Þegar hús eða önnur mannvirki eru teiknuð, þarf í upphafi
að taka tillit til væntanlegra listaverka, svo þau njóti sín.
Eg tel að hér hafi verið vel að verki staðið, enda er um
frábær listaverk að ræða, sem setja svip á borgina og gefa
henni aukið listrænt yfirbragð.”
En húsiö sjálft, á þaá að vera slcúlptúr?
„Nei, normalt getur hús ekki verið skúlptúr. Við erum að
búa til hús fyrir fólk sem á að vera í þeim, þess vegna
getum við ekki haft þau sem algeran skúlptúr. En það er
mjög æskilegt að húsið geti alltaf staðið sem sjálfstætt
listaverk. Auðvitað væri gaman ef maður gæti búið til hús
sem skúlptúr, en þá fer málið að vandast, því þá er maður
aftur kominn inn ápeningamálin. Menn eins og arkitektinn
Antonio Gaudi geta leyft sér slíkan munað.”
Hverja af byggingunum þínum þykir þér
vænst um?
„Eg veit það ekki. Eg er varla tilbúinn að nefna það. Þó má
kannski segja að mér þyki vænst um mitt eigið hús. Þar réð
ég öllu sjálfur, algerlega. Það er kannski eina húsið ,sem
hægt væri að tala um sem skúlptúr. Eins er með Tollhúsið,
ég held að það sé ágætis hús með áður nefndu ágætis
listaverki. Það má segja, að það hafi verið vandasamt
vegna þess að það er bæði stórt vörugeymsluhús og
skrifstofuhús. En það tókst allvel. Það verður kannski ekki
alveg eins gott vegna þess að það er verið að stækka það,
byggja þriðju hæðina. En það heldur sínum karakter eftir
sem áður. Ég held að Álftamýrarskóli sé ágæt bygging.
Hann var á sínum tíma svolítil breyting frá öðrum skóla-
húsum hér, með örlitlum garði á milli álmanna og þægilegri
skólastofum en verið höfðu.”
Hvaéa þý&ingu hefur reynslan fyrir arki-
tektinn?
„Ég held að reynslan hafi mjög mikið að segja. Sérstaklega
held ég að hún hafi mikið að segja fyrir viðskiptavininn.
Þegar maður er ungur er maður dálítið gjam á að taka
nýjungar í efnum og nýjar aðferðir, sem eru varasamar.
Þama verður maður að vera mjög varkár. Ef við arkitektar
tölum um að við höfum kannski 10.000 mismunandi efni
til að byggja úr, þá er vandinn að velja úr þessum efnum.
Þar þarf að byggja á reynslunni. Nú, maður fylgist betur
með þróuninni í sjálfri byggingarlistinni í kringum sig hér
í Reykjavík og á íslandi. En þegar maður kemur heim frá
námi, þá getur maður verið of gjam á að taka með sér hluti
og form, sem ekki henta hér. Þar mætti benda á ýmislegt,
þó það séu böm síns tíma. Það mætti aðeins minnast á flötu
þökin. Þó þau séu ágæt mjög víða og ég telji að þau geti
verið nothæf eru þau ákaflega vandmeðfarin. Ég get t.d.
nefnt hús sem ég hef gert með flötum þökum, sem hafa
staðist tímans tönn og eru orðin 40 ára gömul. Þetta lærir
maður með reynslunni. Þá ríður líka á að sá sem byggir,
byggingameistarinn, sé vandanum vaxinn og skilji hlutina.
Það er nefnilega stundum þannig nú í seinni tíð að
byggjandinn og handverksmennimir skilja ekki alveg
hlutina, hvað ríður á að vanda og má ekki fara úrskeiðis.”
86