AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.03.1994, Síða 54

þýðingu góðs viðhalds hefir aukist og viðgerðarefnin
og aðferðirnar stórbatnað. Menn vita að steypu-
skemmdir eru prógressívar, að þær skemma út frá
sér. Menn reyna því að stemma á að ósi og bregðast
tímanlega við. Ég óttast þó að stundum fari sumir
offari í viðgerðargleði sinni. Það er ekki ástæða til
þess að hrópa að himinninn sé að hrynja þótt sprung-
ur sjáist í vegg eða múr flagni einhvers staðar af járni.
Ekki er heldur ástæða til þess að hlaupa og hlaupa
og segja menntamálaráðherranum það. Ég vitna til
þess að málaðar voru grýlur í alla fjölmiðla og varað
við steypuskemmdum í Þjóðleikhúsinu. Óhjákvæmi-
legt var að hefja strax viðgerðir. Þegar að fram-
kvæmdum kom fór sáralítið fyrir steypuviðgerðum í
þessu 60 ára gamla húsi, en kostnaður við breytingar
stefnir víst í níu stafa tölu. Svipuð leið gæti verið í
mótun fyrir Þjóðminjasafnið. Viðhald bygginga er
kostnaðarsamt, en breytingar eru annars eðlis. Okkur
er líka vandi á höndum við að velja réttar aðferðir og
efni í viðhaldsaðgerðum okkar og sporna má við of-
fari í aðgerðum. Á þessu sviði þurfa að fara fram
miklar rannsóknir á næstu tímum.
Alkalímálin ollu vissulega miklu tjóni í hinu byggða
umhverfi okkar, en þau kenndu okkur llka viðbrögð
sem eiga eftir að koma umhverfinu að gagni í framtíð.
Við búum við veðurfarsaðstæður, sem hvergi eru
harðari. Slagviðri eru hértíðari og harðari en annars
staðar þekkist. Þau eru líka vetrarfyrirbæri, því frystir
oft í kjölfar slagviðris og frostsveiflur eru hér um 80 á
ári. Fylliefni okkar eru líka sérstæð. Auk þess að
vera glerkennd og alkallvirk eru þau yfirleitt grjúpari
og þar með vatnsdrægari en algengt er erlendis.
Sementið okkar er líka sérstætt, það er búið til úr
óvanalegum hráefnum og það er sérstaklega alkalí-
ríkt. Það hefir verið talið til ókosta fram til þessa
hversu alkalíríkt sementið er, en eftir að farið var að
blanda kísilryki I það má telja það til kosta. Þetta
sannast best með tilvísun til niðurstaðna festu-
mælinga I síðustu áföngum I þróuninni þar sem búin
hefir verið til hástyrkleikasteypa -120 MPa metsteypa
úr íslensku sementi og fylliefnum með venjulegum
vélbúnaði. Þættir í þeim árangri eru vafalítið að kísil-
rykið er þrepifíngerðara en sementið og aó það hvarf-
ast hratt í alkalísku umhverfi sínu. Notkun blendi-
efna og bætt pökkunareftirlit eru þó meginþættirnir í
þessum slðasta áfanga.
Miiðað við aðstæður getum við litið með nokkurri
velþóknun yfir hið byggða umhverfi okkar. Fátt er
að vísu um glæsihallir, en þróunin er ör. Horfnir eru
svörtu kofarnir hans Páls Melsteð. Við eigum í land-
inu nálægt 90 þús. góðar íbúðir og yfir 80% þeirra
eru steinsteyptar. Skólar og opinberar byggingar
eru flestar steyptar. Verslunar- og viðskiptahús eru
úr steinsteypu. Orkuverin eru úr steinsteypu og veitu-
kerfin eru mikið háð þessu efni. í samgöngumálum
má benda á að flestar brýr og vegaræsi eru stein-
steypt. Hins vegar ber enn lltið á steyptum vegum
og flugbrautum, en líkur eru á að ný tækni, einkum
valsaþjöppuð þurrsteypaog hástyrkleikasteypa, eigi
eftir að breyta því I framtíð. Steinsteypa er undirstaða
undir velferð þjóðarinnar bæði I beinum og óræðum
skilningi. ■
HEIMILDASKRÁ
1. Knud Zimsen: Við fjörð og vík, Helgafell 1948
2. Lúðvík Kristjánsson: Úr bæ í borg, Endurminningar Knud
Zimsen, Helgafell 1952.
3. Th. Krabbe: Island og dets tekniske udvikling, Carl Bryens
Bogtrykkeri, Kaupm.höfn 1946.
4. Jón Þorláksson: Steinsteypa til íbúðarhúsagerðar TVFÍ,
32, bls. 33-45.
5. Vilhjálmur S. Vilhjálmsson: Sigurður í Görðunum, bls. 115-
117
6. Guðjón Samúelsson: islensk byggingarlist, TVFÍ, 33, bls.
53-81.
7. Gústaf E. Pálsson: Vegir úr steinsteypu, TVFÍ, 37, bls. 43-
49.
8. Gústaf E. Pálsson: Hversvegna eru vegir og götur ekki
betri, TVFÍ, 44, bls. 39-40.
9. Jón Gunnarsson: Nokkur orð um rannsóknir á
byggingarefnum og verklegar framkvæmdir, TVFÍ, 44, bls. I
38-39.
10. Haraldur Ásgeirsson: Loftblendi í steinsteypu.
Atvinnudeild Háskólans, 1953.
11. Jónas Jónsson frá Hriflu og Benedikt Gröndal: íslensk
bygging, Norðri 1957.
12. Lýður Björnsson: Steypa lögð og steinsmíð rís, Hið
íslenska bókmenntafélag, 1990.
13. Rit Rb.
> ÞJÓNUSTAN HF.
52