AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.1995, Qupperneq 11

G E S T U R
ÓLAFSSON
ÍSLENSK SÉRÞEKKING í MANNVIRKJAGERÐ
Fyrir mörgum árum heyrði ég
dæmisögu um persneskan
prins sem varð ástfanginn
af tunglinu. Eitt kvöld,
þegartunglið skein í heiði, þoldi hann
ekki lengur við og tók undir sig stökk í
áttina til tunglsins. í fyrstu gekk allt vel
og hann sveif í loftinu áleiðis í sjöunda himini.En þá
áttaði hann sig allt í einu á því að hann hafði stokkið
fram af sjávarhömrum og langt fyrir neðan hann
ólgaði brimið á klettunum. Þá efaðist hann um að
hann kæmist nokkurn tíma tii elskunnar sinnar. Og
það var eins og við manninn mælt - hann hætti að
nálgast tunglið, hrapaði fyrir björg og lét lífið á
klettunum fyrir neðan.
Það var ekki fyrr en mörg hundruð árum seinna að
menn, sem efuðust ekki, urðu svo skotnir í tunglinu
að þeir bjuggu til rakettu til að skjóta sér þangað.
Fyrir hundrað árum hefðu fáir trúað því að
ferðamennska yrði önnur stærsta atvinnugreinin hér
á landi, á eftir fiskveiðum, eða að okkur tækist að
byggja vönduð íbúðarhús og opinberar byggingar
fyrir alla landsmenn á sama tíma. Fáir létu sig þá
dreyma um að íslenskir byggingamenn ættu eftir að
reisa frystihús og orkuver víða um heim. Þó varð þetta
raunin þrátt fyrir það að íslenskur byggingariðnaður
hafi lengi verið hornreka hér á landi á mörgum
sviðum.
Á nokkrum sviðum íslensks byggingariðnaðar og
mannvirkjagerðar höfum við líka náð mjög góðum
árangri á heimsmælikvarða, eins og t.d. í virkjun og
nýtingu jarðhita til húshitunar. Þar hefur okkur tekist
á nokkrum áratugum að koma nýtingu upp í um 85%
á kostnað innfluttra orkugjafa. Sama máli gegnir
einnig um mörg önnur svið, eins og hönnun bygg-
inga, vegagerð, lagningu Ijósleiðara og þróun há-
styrkleikasteypu. Á öllum þessu sviðum stöndum við
mjög framarlega á heimsmælikvarða. Ef við viljum
nýta þá möguleika sem okkur bjóðast nú víða um
heim þurfum við þó á verulega auknu samstarfi sem
flestra þessara aðila að halda.
Á öðrum sviðum þurfum við á markvissan hátt að ná
saman allri þeirri þekkingu og reynslu sem gæti
gagnað okkur á þessu sviði og koma
henni á framfæri við íslenska
byggingamenn. Með því móti getum við
bæði búið til enn betri mannvirki hér á
landi og lagt grunn að verulega auknum
útflutningi á þessu sviði í öðru formi en
því að íslenskir byggingamenn flýi land.
Það er nú einu sinni svo að mikill hluti af þjóðarauði
íslendinga er bundinn í mannvirkjum og það skiptir
okkur öll miklu hvernig þessi mannvirki eru gerð úr
garði og hvað það kostar að reka þau og halda þeim
við.
Að töluverðu leyti ræðst þetta mál af því hvernig búið
verður að menntun og upplýsingamálum íslenskra
byggingamanna á næstu árum og áratugum og
hvernig þeir verða undir það búinir að starfa í
upplýsingaþjóðfélagi samtímans. Nú nýverið var
ákveðið að tengja saman Byggingarþjónustur
Norðurlandanna á Internetinu og það er að verða æ
mikilvægara fyrir okkur að kunna að nota nútíma
upplýsingamiðla. íslenskir byggingamenn gera líka
æ háværari kröfu um bætta menntun og aukna
þekkingu, þannig að þeir geti keppt við alþjóðlegan
byggingariðnað samtímans og sett sig inn í þann
arargúa af síbreytilegum reglum, ákvæðum og
samþykktum sem þeir þurfa að kunna skil á.
Enn sem komið er hafa stjórnmálamenn ekki gert
sér fulla grein fyrir því hvað hér hafa orðið miklar
breytingar á skömmum tíma eða sýnt þessu máli
mikinn skilning. Um árabil hafa íslenskir arkitektar
t.d. beitt sér fyrir því að tekin verði upp kennsla í
byggingarlist hér á landi, en án árangurs. Ennþá er
tvísýnt hvort slík kennsla verður í Listaháskóla ís-
lands, sem nú er verið að stofna. Félag íslenskra
skipulagsfræðinga hefur líka í áratug barist fyrir
starfsréttindum sinna félagsmanna og löggildingu
starfsheitis, en án árangurs. Ekki þarf þó að leita langt
til að sjá hverjar afleiðingarnar geta orðið ef ekki er
nægilega vandað til skipulags.
Eitt er víst. Við höfum ekki efni á að íslenskir stjórn-
málamenn efist um getu íslensks byggingariðnaðar
eins og persneski prinsinn forðum um að hann
kæmist til elskunnar sinnar. ■