AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.09.1995, Blaðsíða 29

meö mikla umferð einkablla I huga. Undir þessum
kringumstæöum var fyrsta staðfesta aöalskipulagiö
fyrir Reykjavík unnið á árunum 1962-1966. Þar segir
m.a. í greinargerö „...að taka verði svo mikið tillit sem
unnt er til áhuga almennings á að eignast bifreið og
komast leiðar sinnar af eigin rammleik..." og..að
skipuleggja og byggja borg þannig að hæfni bif-
reiðarinnar sé fullnýtt..." Skipulagið gerði ráð fyrir
hraðbrautum þvers og kruss um borgarlandið og
var lítið tillit tekið til þeirrar byggðar sem fyrir var. Til
dæmis átti að leggja 4 akreina götu frá Snorrabraut
um Grettisgötu (þar sem rífa átti alla húsaröðina öðr-
um megin), um Amtmannsstíg, Kirkjustræti og Aust-
urvöll og gegnum Grjótaþorp að Túngötu. Þetta
óraunhæfa gatnaskipulag náði sem betur fer ekki
fram að ganga í eldri hverfum Reykjavíkur nema að
litlu leyti. Þrátt fyrir að horfið hafi verið frá mörgum
framkvæmdum sem gatnaskipulagið frá 1966 gerði
ráð fyrir hefur það markað stefnu borgarinnar í um-
ferðarmálum allt til dagsins í dag.
Á undanförnum árum hefur stefna borgaryfirvalda í
umferðarmálum verið sú að eina leiðin til að gera
umferðina greiðari, leysa úr umferðarhnútum og
draga úr slysahættusé að auka við núverandi gatna-
kerfi einkabílsins. Svo virðist sem einhugur hafi ríkt
um þessa stefnu. I það minnsta hafa ríkjandi vald-
hafar og embættismenn borgarinnar í umferðar-
málum verið nokkuð samstiga 1 skoðunum í þessum
málum. íbúar einstakra hverfa og stöku borgarfull-
trúar hafa þó annað slagið risið upp og mótmælt
t.d. stórum gatnafram-
kvæmdum eins og Foss-
vogsbrautinni og gagnrýnt
stefnu borgarinnar í umferð-
armálum. Árið 1988 segir
Vilhjálmur Vilhjálmsson þá-
verandi formaður skipulags-
nefndar borgarinnar eftirfar-
andi um markmið aðalskipu-
lags Reykjavíkurl 984-2004:
„Til þess að auka umferðar-
öryggi, gera umferðina
greiðari og draga úr umferð
í íbúðahverfum er lagt til að
stórátak verði gert á næstu
árum í uppbyggingu stofn-
brauta og tengibrauta." í
síðasta aðalskipulagi
Reykjavíkurborgar ,1990-2010, sem staðfest er
áriðl992 er stefna borgarinnar í umferðarmálum
óbreytt. Þar er t.d. gert ráð fyrir byggingu 21 mis-
lægra gatnamóta, þar af 13 vestan Eilliðáa.
Einhverjum þeirra framkvæmda, sem gatnaskipu-
lagið 1990-2010 gerir ráð fyrir, hefur nú verið slegið
á frest um óákveðinn tíma og má vera að menn séu
farnir að sjá að sér. Verkfræðingar borgarinnar og
jafnframt ríkisins virðast hins vegar jafnsannfærðir
og áður um nauðsyn þess að bæta þjónustuna við
einkabílinn á Höfuðborgarsvæðinu og beita enn
sömu aðferðum við umferðarspár og arðsemisút-
reikninga.
HINAR HEFÐBUNDNU UMFERÐARFORSAGNIR
OG ARÐSEMISÚTREIKNINGAR
Þegar ákvarðanir eru teknar um hvort ráðast eigi í
tiltekna gatnaframkvæmd í Reykjavík er fyrst og
fremst litið á niðurstöður arðsemisútreikninga Borgar-
verkfræðings en megin forsenda þeirra er spá um
aukingu umferðar í framtíðinni.
Umferðarspá byggist líkt og aðrir spádómar á harla
ótraustum vísindalegum grunni þar sem gefnar for-
sendur vega þyngra en beinharðar staðreyndir. Hjá
Reykjavíkurborg er stuðst við svokallað reiknilfkan
umferðar sem er safn stærðfræðifalla sem lýsa ann-
ars vegar tengslum milli landnotkunar og umferðar-
venja og hinsvegar umferðarmagns og gatnakerfis.
Reiknilíkan þetta byggir að verulegu leyti á gögnum
úr umferðarkönnun frá 1962 en ekki hefur verið gerð
27