Bændablaðið - 04.04.2023, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Þriðjudagur 4. apríl 2023
Búnaðarþing Bændasamtaka Íslands var
haldið í liðinni viku, dagana 30.-31. mars.
Yfirskrift Búnaðarþings að þessu sinni var
Landbúnaður framtíðarinnar, sem vísar til
þess fyrirsjáanleika sem atvinnugreinin
þarfnast.
Í ræðu minni á þinginu fór ég yfir það
hvernig landbúnað við myndum vilja sjá
til framtíðar. Viljum við sjá starfsumhverfi
sem einkennist af raunverulegri
og eðlilegri samkeppni innlendrar
landbúnaðarframleiðslu við innflutning? Eða
liggur framtíðin í sterku sambandi neytenda
og framleiðenda þannig að verslun afmarkast
við nærsamfélagið? Sjáum við fram á mikla
fjölgun og endurnýjun í stéttinni þar sem
nýir aðilar geta nálgast styrki og hagstæð
lán til að kaupa jarðir og hefja búskap?
Eða horfum við fram á stöðnun þar sem
aðgerðir stjórnvalda einkennast eingöngu
af niðurgreiðslum landbúnaðarvara til að
mæta kröfum neytenda um lágt verð?
En eitt er víst, í sameinuðum samtökum
erum við hætt að fórna hagsmunum hvert
annars og ætlum öll sem eitt, óháð búgreinum
að styrkja innri og ytri starfsskilyrði
atvinnugreinarinnar. Á Búnaðarþingi var
ályktað um fjölmörg mál sem rata inn í
Stefnumörkun Bændasamtakanna 2023-2024
sem er leiðarljós fyrir stjórn, skrifstofu og
atvinnugreinina í þeim verkefnum sem takast
þarf á við í landbúnaði.
Eftirlit með eftirlitinu
Ein af ályktunum sem samþykkt var er betri
merkingar matvæla. En það er gríðarlega
mikilvægt fyrir greinina að stuðla að því
að bæta merkingar á matvælum. Hér þarf
samhent átak stjórnvalda, framleiðenda,
verslunar, afurðastöðva og neytenda og
er upprunamerkið Íslenskt staðfest hluti
af lausninni. Af hverju ættu aðrar reglur
að gilda un innfluttar afurðir en íslenskar?
Hefðu menn fengið að framleiða vörur
á Íslandi án staðfestingar MAST um að
matvæli uppfylltu skilyrði samkvæmt
reglum? Sé ætlunin að hafa öflugt eftirlit
þá má jafnframt velta því fyrir sér hvort
að það þurfi hreinlega að hafa eftirlit með
eftirlitinu.
Reglubyrðin
Við þurfum að einfalda regluverk og
skapa atvinnugreininni ytri starfsskilyrði
sem gangi í takt við skilvirkari stjórnsýslu.
Íslenskur landbúnaður er grundvöllur
byggðar um landið og fjölbreyttra
atvinnutækifæra. Atvinnustarfsemin og
búseta í sveitum kallar þó á það að við
séum samstíga og framsýn. En til þess að
ná árangri má reglubyrðin ekki þvælast fyrir.
Það er til lítils að tala um framleiðsluöryggi
ef framleiðsluviljinn er ekki til staðar.
Öllum skal tryggð lágmarkslaun í landinu
og það fer ekki saman hljóð og mynd ef
fólk í búskap og matvælaframleiðslu ná
ekki endum saman við þá starfsemi sem
það þarf að sinna og við þær kröfur sem
stjórnvöld setja á greinina.
Á að standa með íslenskum landbúnaði?
Í kjaraviðræðunum í vor vakti það
ákveðna furðu þegar verkalýðsforystan
ákvað að taka skortstöðu gegn bændum og
matvælaframleiðendum. Lýsir það djúpri
vanþekkingu verkalýðsforystunnar á kjörum
annarra hópa á vinnumarkaði (en þeirra
eigin) og á íslenskum landbúnaði sem eina
af undirstöðuatvinnugreinum hér á landi.
Stjórnvöld verða að sjá sóma sinn
í að tryggja fyrirsjáanleika og skapa
landbúnaðinum sanngjörn og eðlileg
starfsskilyrði. Ég nefni hér dæmi um
bónda sem ætlaði að hefja kjúklingaræktun
fyrr á árinu en hætti snarlega við áformin
þegar upplýsingar bárust í fjölmiðlum um
innflutning á 180 tonnum af úkraínskum
kjúklingi – í einum mánuði.
Á sveitarstjórnarstiginu þurfa sveitarfélög
að hætta að þvæla skipulagsmálum innan
síns stjórnkerfis og jafnframt hætta að
tala um iðnaðarbúskap, því hér á Íslandi
er enginn iðnaðarbúskapur stundaður – sá
búskapur er aftur á móti innfluttur.
Reiðarslag fyrir glóbalismann
Hinn nýstofnaði Bændaflokkur BBB í
Hollandi var á dögunum stórsigurvegari
milliþingkosninga og stærsti stjórn-
málaflokkurinn. „Reiðarslag fyrir
glóbalismann“ sagði á öllum stærstu erlendu
fréttaveitunum, en stofnun Bændaflokksins
í Hollandi má rekja til bágrar viðleitni
stjórnvalda síðustu ár þar í landi við að
leggja frekari kröfur á landbúnað til að
berjast gegn loftslagsógninni, og þess
að þúsundir bújarða höfðu verið teknar
eignarnámi þar sem taka átti þær úr
landbúnaðarnotum.
Ef á okkur verður ekki hlustað, geta
2.463 félagsmenn Bændasamtakanna vel
stofnað einn stjórnmálaflokkinn til viðbótar,
enda hafa núverandi stjórnarflokkar sýnt
með gjörðum sínum að þeim er ekki
treystandi til þess að standa vörð um
íslenskan landbúnað eins og dæmin sanna.
Hér erum við, reiðubúin að setja x við L.
SKOÐUN
Samhengið
Hækkandi framfærslukostnaður plagar
fólk bæði hér og erlendis. Alls staðar er
matvælaverð að hækka.
Matvælaráðherra benti á það í ræðu á
Alþingi um daginn að tilteknar matvörur
hafi að meðaltali hækkað meira í Evrópu
en hér á landi. Tók hún dæmi um verð á
svínakjöti sem hafði hækkað um 18,4% í
Evrópu en 12% hér. Verð á kjúklingi hefur
hækkað um 23,5% í Evrópu en 14,6% á
Íslandi. Drykkjarmjólkurverð hefur hækkað
um 31% í Evrópu en eingöngu um 8% hér.
Þeir sem standa að innflutningi á
landbúnaðarvörum tala fyrir niðurfellingu
tollverndar og segja að hún hækki vöruverð
og dragi þar með niður lífskjör íbúa. Að
benda eingöngu á samanburð verðmiða í
stórverslun án þess að líta til samhengis
er misvísandi.
Tollvernd er ein af undirstöðum stuðnings
við innlenda landbúnaðarframleiðslu. Á
nýafstöðnu Búnaðarþingi var ályktað um
að tollvernd þurfi að þjóna tilgangi sínum
með skilvirkum hætti.
„Innflutningur landbúnaðarvara hefur
aukist síðustu ár og þær forsendur sem
lágu til grundvallar tollasamningi við ESB
árið 2015 eru brostnar. Bændasamtökin
telja að segja þurfi upp tollasamningnum
við ESB og að magntollar á búvörur verði
uppreiknaðir til verðlags dagsins í dag.
Samningurinn vinnur gegn fyrirætlunum
stjórnvalda um eflingu innlendrar
matvælaframleiðslu. Ná þarf fram
skýrari stefnu í tollamálum. Lækkun eða
niðurfelling tolla kippir með öllu stoðum
undan íslenskum landbúnaði og eru ótækar
án jafngildra mótvægisaðgerða.“
Innflytjandi kjúklingakjöts lét hafa eftir
sér í 4. tölublaði Bændablaðsins að innlend
kjúklingaframleiðsla anni ekki eftirspurn.
Tölur sýna hið gagnstæða. Árið 2022 nam
innanlandsframleiðslan rúmum 9.500
tonnum en salan var 9.225 tonn. Birgðir í
lok árs voru um 1.000 tonn af alifuglakjöti.
Það sem af er ári hafa tæp 390 tonn
af alifuglakjöti verið flutt inn. Á meðan
hafa verið framleidd rúm 1.530 tonn af
slíku kjöti hér á landi. Innflutningurinn
er því um 20% af því kjöti sem í boði er
á markaði. Þetta er í takt við þróunina en
markaðshlutdeild innflutts kjúklingakjöts
er vaxandi, hefur farið úr 6% upp í 18% á
áratug. Á fyrstu tveimur mánuðum ársins
seldust 1.464 tonn af innlendu alifuglakjöti.
Birgðirnar aukast því samhliða meiri
innflutningi.
Alifuglabóndi segir í viðtali í tölublaðinu
að innlend framleiðsla geti hæglega annað
allri innanlandsneyslu. Hann kallar eftir
hvötum frá stjórnvöldum og telur að íslensk
framleiðsla eigi að njóta forgangs. Það sé
bæði pólitísk og samfélagsákvörðun sem
brýnt sé að taka til að framtíð innlendrar
framleiðslu sé tryggð. Ef tekin yrði ákvörðun
um að auka framleiðslu hér á landi gæti það
í reynd aukið hagkvæmni hennar, innviðirnir
sem til staðar eru væru betur nýttir og það
gæti haft jákvæð áhrif á verð.
Íslensk landbúnaðarframleiðsla er lítil
í sniðum og fyrst og fremst ætluð sem
örugg fæðuöflun fyrir landið. Í eðli sínu
og umgjörð er hún ósamanburðarhæf við
erlenda iðnaðarframleiðslu sem ætlað er
að afkasta umfram þörf nærumhverfis.
Íslenska framleiðslan lýtur strangri umgjörð
og er framleidd í heilnæmu umhverfi
undir eftirliti í velferðarsamfélagi, þar
sem verðlag er hátt og framleiðslan dýr.
Hún er auk þess ein af grundvallarþáttum
atvinnulífs í hinum dreifðu byggðum og
lífsviðurværi þúsunda einstaklinga. Hún
leggur grunn að fæðuöryggi þjóðarinnar.
Það er samhengið sem rýna ætti í þegar
bornar eru saman vörur og verð í verslun.

Guðrún Hulda Pálsdóttir
Setjum x við L
Bás Skógræktar á landbúnaðarsýningunni 1947. Í sýningarskrá segir meðal annars að hugmyndin með sýningunni sé að gefa nokkurt yfirlit um
þróun búnaðarmála síðustu ára og sérstaklega var leitast við að bregða upp myndum af starfsháttum landbúnaðarins á þeim tíma.
Mynd / Myndasafn Bændasamtaka Íslands
GAMLA MYNDIN
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim
í pósti gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 14.900
með vsk. Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar kr. 11.900 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartún 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294-2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
Ritstjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir (ábm.) gudrunhulda@bondi.is – Sími: 563 0300 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Hulda Finnsdóttir hulda@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 866 3855
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621