Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 19

SKÍRNIR
GRÓÐURHÚSAÁHRIF ...
293
Jöklar hafa víðast hörfað, bæði háfjallajöklar í hitabeltinu auk
jökla á tempruðum svæðum og heimskautasvæðum. Jökullónum
hefur fjölgað og þau stækkað. Við miðbik stóru hveljöklanna á
Grænlandi og Suðurskautslandinu hefur þykkt íshellunnar vaxið,
en á jöðrunum bráðnar meira. Frá 1993 til 2003 er líklegast að
hveljöklarnir hafi tapað ísmassa sem jók við hækkun sjávaryfir-
borðs.
Nokkur munur er á úrkomubreytingum og hitabreytingum.
Úrkomubreytingar eru sveiflukenndari og meiri munur er á þróun
ólíkra svæða. Á norðurhveli jarðar, norðan 30°N, hefur úrkoma
aukist á undanförnum 100 árum, en í hitabeltinu hefur dregið úr
úrkomu. Það rignir minna á Sahel-svæðinu í Afríku, umhverfis
Miðjarðarhafið og víða í Suður-Asíu. Það er áhugaverð þversögn
að steypiregn hefur aukist víða, jafnvel á landsvæðum þar sem að
nú rignir minna þegar á heildina er litið. Þurrkasvæði hafa stækkað,
sérstaklega í hitabeltinu og á heittempruðum svæðum.
Á 20. öld reis yfirborð heimshafanna um 17 cm (með óvissu-
mörkum er hækkunin á bilinu 12 til 22 cm). Svæðisbundinn
breytileiki á sjávarstöðu er mikill, en eftir sem áður sýna gögn að
á heildina litið hefur hraði sjávarborðshækkunar aukist frá því um
miðja 19. öld. Á tímabilinu 1993 til 2003 var ársmeðalhækkunin
þannig næstum tvöföld ársmeðalhækkun fyrir öldina. Ekki er ljóst
hvort þessi aukning endurspeglar tímabundna sveiflu eða lang-
tímabreytingu.
í jökulám og dragám, þar sem snjóbráðar gætir, hefur rennsli
aukist. Vorflóð í Norður-Ameríku og Norður-Asíu eru nú 1-2
vikum fyrr á ferðinni en áður og í lífríkinu má sjá ýmis merki þess
að nú vori fyrr en áður. Mælingar með gervihnöttum sýna að nú
grænkar fyrr á vorin og gróðurtími hefur lengst. Samantekt ým-
issa gagna sýnir að á síðustu þremur áratugum nemur þessi til-
færsla 2.3 til 5.2 dögum á áratug. Einnig má finna merki þess að tré
laufgist fyrr, farfuglar séu fyrr á ferðinni og verpi fyrr. Útbreiðsla
ýmissa dýra og plöntutegunda hefur breyst og þær má nú finna
ofar í fjallendi eða nær heimskautasvæðum.
IPCC leggur einnig mat á orsakir þessarar hlýnunar. Afar ólík-
legt er talið að hlýnunina megi útskýra nema í ljósi breytinga í