Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 166

440
BERGLIND GUNNARSDÓTTIR
SKÍRNIR
Halldóra bætir því við að skyggnigáfa fylgi ýmsum afkomendum
Einars, einkum þó Pétri bróður hennar sem var líka „afar draum-
spakur og vissi margt fyrir... [og] var undarlega vitur strax á barns-
aldri".5 Þegar horft er á myndir af Beinteini og Pétri, hið sérkenni-
lega og sterka augnatillit þeirra, má ætla að þetta muni vera rétt.
Og Halldóra hefur þessi sömu skyggnu augu.
Þótt ýmislegt sé markvert um Einar að segja, sjálfstæði hans og
forna hætti í lifanda lífi, er þó kannski einna sérstæðast það sem
gerist eftir dauða hans, og nánast einstætt. Það er þegar nágranna-
kona hans í Hvalfirðinum, Sigríður Sveinsdóttir, ljósmóðir á Mið-
sandi, bregður sér í prestsgervi og tekur upp á sitt eindæmi að
skrifa eftirmæli um gamlan vin sinn sem bera öll merki venjulegrar
útfararræðu, með bænum og blessunarorðum. Hneyksluð á rýrri
ræðu prestsins yfir moldum síns góða granna hefur þessi óskólaða
sveitakona sest niður og skrifað ný og réttari eftirmæli. Munu þau
jafnframt vera merkasta heimildin um ævi og starf Einars Ólafs-
sonar.6
Lífshlaup afa síns skoðar Halldóra í ljósi breyttra tíma, allt fram
til sinna daga.
Einar stóð föstum fótum í gömlum tíma, á sér rætur í forneskju. Hans leið
er mörkuð kyrrstöðu, aðgæzlu, trausti á forsjónina og handleiðslu guðs.
Ævi hans tekur yfir einhverja þá döprustu tíma, sem ísland hefur séð.
Árið, sem hann fæddist, kom engin sigling til landsins, og það ár og næsta
dóu flest börn, sem þá fæddust. Það féll í hlut Einars að lifa af og harðna
við hverja raun.
Á unglingsárum hans eru íslendingar svo armir, að þeir verða að tæma
tugthús sitt vegna bjargarskorts og sleppa betrunarlýðnum heim á sína
sveit til forsorgunar. Höfðu þær þó flestar nóg með sitt fyrir, því oft voru
þurfamenn fleiri en búendur...
Yngstu börn Einars ber tíminn svo langt af þeirri leið, sem honum var
mörkuð, að þau lifa tvær heimsstyrjaldir með öllu því umróti og bylting-
um, sem þeim fylgdi — þau sjá framþróun menningarinnar kippt aftur
um aldir, dagmálaskin aldamótaáranna formyrkvast. Þau kanna stigu sem
honum voru framandi. Barnabörn hans eru jafnaldrar þeirra, sem nú leika
5 Sama rit:73.
6 Sama rit:86—87.