Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 147

SKÍRNIR
T.S. ELIOT Á ÍSLANDI
421
Sumum fundust ljóð Eliots semsé vera hámark hins óskiljan-
lega, öðrum þóttu þau boða níhilisma sem gæti spillt ungum
skáldum. í grein árið 1952 skrifar Sveinn Bergsveinsson, síðar
prófessor í Berlín, að Eliot hafi komið fram „með sína háspekilegu
tómhyggju, sem var kunnáttusamlega byggð upp úr mótsagna-
kenndum hugtökum og lærðri klassík. [...] Tómhyggja og til-
gangsleysi á alltaf vel við vonsvikna menn. En ég drep á Eliot hér,
af því að hann er nokkurs konar átrúnaðargoð ungu skáldanna
núna, þótt kærleikurinn byggist á röngum og úreltum forsendum.
Heimurinn er nú ekki the waste land Eliots frá 1922, heldur nýsá-
inn urtagarður, sem menn annast um í von og kvíða.“26
Slíkum ávirðingum var ekki látið ósvarað. Wolfgang Edelstein
bregst við málflutningi Sveins í tímaritinu Vaka og segir Svein slá
um sig með föðurlegum hroka en hann setji ekki fram neina grein-
ingu á ljóðum Eliots né á skáldskaparfræði módernismans.27 Aðrir
leituðust við að kanna ljóðagerð Eliots á jákvæðan hátt. I frægri
grein, „Til varnar skáldskapnum“, árið 1952, ver Sigfús Daðason
„lærðar“ vísanir Eliots til annarra rita en slíkar skírskotanir gerðu
mörgum lesendum gramt í geði. Sigfús áleit að vísu að hugmynda-
kerfi Eliots væri dauðadæmt en hann hafi samt sem áður skapað
ljóðform fyrir nútímann.281 ljóðum Sigfúsar sjálfs má sjá áhrif frá
Eliot og jafnvel beinar samræður við ljóð Eliots, eins og Þorsteinn
Þorsteinsson hefur sýnt fram á í bók sinni um Sigfús. Þorsteinn
bendir á að í upphafi „Ljóðs VIII“ í Ljóðum 1947-1951 („Ég lagði
leið mína um þetta land / hið gráa land / land dauðans / og litlu
sumarhúsin voru gædd steinandlitum) sæki Sigfús til „The
Hollow Men“ eftir Eliot („This is the dead land / This is cactus
land / Here the stone images / Are raised [...]“), þótt heimssýnin
sé önnur í ljóði Sigfúsar en hjá Eliot. I lokaljóði sömu bókar,
26 Sveinn Bergsveinsson: „Nútízka í ljóðagerð", Andvari, 77. árg., 1952, bls.
49-62; hér bls. 53. Sbr. einnig grein Sveins „Um atómskáldskap" í tímaritinu
Menn og menntir, 1. hefti, apríl 1951, bls. 4-17.
27 Wolfgang Edelstein: „Sveinn Bergsveinsson og nútíma ljóðlist", Vaki, 1. hefti,
1953, bls. 66-67.
28 Sigfús Daðason: „Til varnar skáldskapnum“, Tímarit Máls og menningar, 3.
hefti 1952, bls. 266-290.