Skírnir - 01.09.2008, Blaðsíða 125

SKÍRNIR
ÍSLANDS-FREYJA
399
Sú tilvísun í íslenskar textaheimildir, sem ég tel þó vega einna
þyngst á metunum hvað varðar átrúnað á kvenleg goðmögn eða
Freyju sjálfa á íslandi, er frásögnin um atburðina á Alþingi í tengsl-
um við kristnitökuna.9
í íslendingabók sinni (1968:15) segir Ari fróði frá þeim atburð-
um sem leiddu til kristnitökunnar hér á landi, og lýsir því hvernig
Gissur hvíti og Hjalti Skeggjason gerast útsendarar Ólafs konungs
Tryggvasonar til að kristna íslendinga þegar Þangbrandi biskupi
hafði mistekist það ætlunarverk. I þessu sambandi segir Ari frá því
að á Alþingi á Þingvöllum árið fyrir kristnitökuna hafi Hjalti
Skeggjason ort eftirfarandi níðvísu um heiðin goð:
Vil eg eigi goð geyja,
grey þykir mér Freyja.10
Ari segir reyndar ekkert um það hvernig þessi kviðlingur komst í
hámæli meðal viðstaddra á Þingvöllum en varla hefur hann farið á
milli manna í hvíslingum einum úr því að hann verður opinber að
því marki sem raun ber vitni og ratar meira að segja á bók síðar.
Og jafnvel þó að ekki hafi verið farið með hann opinberlega, t.d. í
ræðu á Lögbergi, þá kemur hann greinilega svo við kaunin á mönn-
um að talið er nauðsynlegt að taka málið föstum tökum.
Samkvæmt Grágás voru refsingar á þjóðveldisöld þrenns-
konar: skóggangur, útlegð sem var fjársekt og fjörbaugsgarður en
auk þess nokkrar tegundir sektarrefsinga. Af þessum þremur var
skóggangur þyngst og nam 20 ára útlegð og var dæmdur skóg-
gangsmaður réttdræpur hvar sem var. Fjörbaugsgarður var vægari
refsing; dæmdur fjörbaugsmaður skyldi fara af landi brott í þrjú ár
(innan þriggja sumra) en ella kaupa sér líf með fé sem upphaflega
9 Ég geri hér ráð fyrir að kristnitakan hafi verið árið 999 eins og Ólafía
Einarsdóttir heldur fram. Viðtekin skoðun er að kristni hafi verið lögtekin á
íslandi árið 1000 en sagnfræðingurinn Ólafía Einarsdóttir hefur fært rök að því
að það hafi fremur gerst árið 999, sjá Ólafía Einarsdóttir 1964; samkvæmt því
mun kviðlingurinn sá arna hafa verið ortur árið 998.
10 Vísuorðin tvö sem bætt er við í sumum handritum (Ólafs sögu Tryggvasonar
(bæði Odds munks og hinni mestu)): „æ mun annat tveggja / Óðinn grey eða
Freyja“ telur Takob Benediktsson líkast til „viðbót síðari manna“ (íslendinea-
bók 1968:15).