Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 40

florence nightingale aðhylltist mjög heildræna hjúkrun. Það var hennar trú að
hlutverk hjúkrunar væri að setja sjúklinga í bestu aðstæður til að ná og viðhalda
heilsu og til að koma í veg fyrir eða lækna sjúkdóma eða sár. hjúkrunarfræðingar
hafa einstakt tækifæri til að efla hjúkrunarþjónustu til að bæta heilsu og líðan sjúk-
linga og almennings almennt. úrræði sem byggjast á tengslum hugar og líkama koma
að góðu gagni við að bæta heilsu og auka vellíðan, og slík úrræði styrkja sjúklingana,
efla seiglu þeirra og hafa mikið forvarnargildi.
Meðferðarúrræði sem byggjast á tengslum hugar og líkama er víða um heim verið
að samþætta hefðbundinni heilbrigðisþjónustu sem í auknum mæli viðurkennir
mikilvægi forvarna með sjálfsumönnun (self-care) og vali á heilbrigðum lífstíl.
alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (WhO) skilgreinir sjálfsumönnun sem getu ein-
staklinga, fjölskyldna og samfélaga til að efla, koma í veg fyrir, viðhalda og takast á
við veikindi og fötlun með eða án stuðnings heilbrigðisstarfsmanna (WhO, 2021).
Heildrænn skilningur
hjúkrun hefur alltaf litið heildrænt á einstaklinginn, hann sé eining líkama, hugar
og sálar sem hafi áhrif hvert á annað. nokkrar grunnhugmyndir einkenna hug-
myndafræði óhefðbundinna meðferðarúrræða sem falla vel að hugmyndafræði
hjúkrunar (Björg helgadóttir, rúnar Vilhjálmsson og Þóra jenný gunnarsdóttir,
2010). Þar er fyrst að nefna heildrænan skilning á einstaklingum, heilbrigði hans og
veikindum — að heilsa er ekki bara að vera án sjúkdóma. Áhersla er lögð á að ein-
staklingurinn beri ábyrgð á heilsu sinni og fái hjálp og aðstoð til þess.
hugtakið samþætt, óhefðbundin viðbótarmeðferð er í stöðugri þróun eins og
þetta svið í heild. Þegar verið er að lýsa þessum aðferðum notar fólk oft orðin óhefð -
bundið og viðbótar sem samheiti, en þessi hugtök vísa til ólíkra sviða. hér er stutt
lýsing á hvað þessi hugtök fela í sér.
Óhefðbundin meðferð (alternative therapy) er þegar óhefðbundin aðferð er notuð
í staðinn fyrir hefðbundna læknismeðferferð. Í gegnum aldirnar hafa þeir sem stunda
óhefðbundnar lækningar lagt áherslu á mikilvægi samspils hugar og líkama (nCCih,
e.d.).
Viðbótarmeðferð (complementary therapy) kallast það ef óhefðbundin aðferð er
notuð með hefðbundinni læknismeðferð.
Viðbótarmeðferð vísar til meðferðar sem ekki hefur verið kennd í hefðbundnu
námi heilbrigðisstétta. Sýnt hefur verið fram á að meðferðin sé gagnleg til viðbótar
við hefðbundna heilbrigðisþjónustu. Margs konar viðbótarmeðferð spilar mikilvægt
hlutverk til að efla og viðhalda heilsu og til að bæta lífsgæði (nCCih, e.d.).
40 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021
Meðferðarúrræði sem byggjast á tengslum
hugar og líkama
Kristín Rósa Ármannsdóttir
Meðferð sem byggist á tengslum hugar og líkama (mind body practices/medicine) er ný nálgun
innan heilbrigðisgeirans sem gefur heilbrigðisstarfsfólki ólíkar aðferðir til að bæta umönnun
og meðferð, sem og að hjálpa fólki að hjálpa sér sjálft. Þessar aðferðir eru ekki eingöngu áhrifa-
ríkar til að hjálpa öðru fólki heldur geta hjúkrunarfræðingar og aðrir heilbrigðisstarfsmenn
nýtt sér þær til að hlúa að eigin heilsu.
Kristín Rósa Ármannsdóttir.