Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 62

raunverulegt ástand sjúklinga, og á síðari árum, þegar tölvu -
væðing kom til skjalanna, að til yrðu skipuleg gögn sem mætti
endurnýta, m.a. til rannsókna. Ný þekking, breytt verklag og
nýjar kröfur gera það að verkum að skráningarverkefni þurfa
stöðugt að vera í gangi til að halda viðeigandi verklagi við og
vera í takti við tímann. Umfangsmestu verkefnin, sem tengdust
hjúkrunarskráningu, voru unnin á Landspítala og FSA.
Innleiðing flokkunarkerfa í klíníska vinnu er flókið verkefni
sem krefst þekkingar og mannafla. Hjúkrunarfræðingar eru
fjölmennasta stétt heilbrigðiskerfisins, um 1500–1800 á Land-
spítala einum, og þegar við bætist vinna við þróun hugbúnaðar
sem þarf að endurspegla innihald hjúkrunar og starf hjúkr-
unarfræðinga þá getur tekið á. Frá því 1997 hefur verið unnt
að nota flokkunarkerfi á heilsugæslustöðvum og göngu-
deildum til að skrá hjúkrun í rafræna sjúkraskrá. Gögnin sem
til verða eru vistuð varanlega í gagnagrunnum þannig að tengsl
milli skráðra atriða haldast og hægt er að nota gögnin til rann-
sókna og skapa nýja þekkingu. Það er engan veginn sjálfgefið
að gögn séu vistuð á þann hátt að unnt sé að nota þau aftur
þótt þau séu skráð í upplýsingakerfi. Frá fræðilegu sjónarmiði
hefur staða hjúkrunarskráningar og þess sem til þarf fyrir hana
náð langt á Íslandi í samanburði við önnur lönd. Vinnan, sem
unnin var undir merkjum landlæknisembættisins, þ.e. þýðing
og útgáfa NANDA- og NIC-flokkunarkerfanna á Íslandi, var
ein af forsendum þess að svo yrði.
Ekki er víst að allir átti sig á þeirri gríðarlegu vinnu sem
liggur að baki uppbyggingu sjúkraskrár og því að hlaða kerfið
af faglegu innihaldi því ekki er nóg að hafa rafrænt kerfi ef
innihaldið styður ekki við klíníska vinnu. Landspítali og Sjúkra -
húsið á Akureyri fóru í mikið uppbyggingarstarf í hjúkrun
áður en rafræn skráning var tekin upp á legudeildum í sjúkra-
skrá. Vinna við þarfagreiningu fyrir hjúkrunarskráningu hófst
1999 á Landspítala. Fyrstu prófanir á hjúkrunarhluta raf-
rænnar skráningar í sjúkraskrárkerfinu Sögu hófust á krabba-
meins- og blóðsjúkdómadeild árið 2001 og síðar það ár á
skurð lækningadeildum og sjúkrahústengdri heimaþjónustu.
Vegna mikils hægagangs í kerfinu og annarra tæknilegra vand -
kvæða var notkuninni hætt árið 2003 þar til lagfæringum væri
lokið. Áður hafði rafræn skráning verið notuð á dag- og göngu -
deildum um nokkurra ára skeið og skilaði sú skráning mikil-
vægum upplýsingum um hjúkrun á þeim deildum (Anna
Stefánsdóttir, 2008). Sett var af stað sérstakt átak í skráningu
hjúkrunar á árinu 2003 þar sem öll svið spítalans voru virkjuð
(Þróunarhópur um skráningu hjúkrunar, 2003). Reglulegar
kannanir um árangur þess voru gerðar fyrir og eftir að átakið
hófst og birtust niðurstöðurnar í skýrslunni Staða hjúkrunar-
skráningar á Landspítala – háskólasjúkrahúsi. Mat á árangri átaks
til bættrar skráningar (Ásta Thoroddsen, 2006). Könnun, sem
byggð var á sama matsgrundvelli, var einnig gerð á FSA á árinu
2004 (Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri, 2004).
Heilbrigðisstofnanir þurftu að endurskoða stefnu í hjúkr-
unarskráningu í kjölfar nýrra viðmiða í lágmarksskráningu
vistunarupplýsinga. Sett var fram stefna um hjúkrunarskrán-
ingu á Landspítala árið 2001 og hún endurnýjuð 2008 og 2012
og nú, árið 2021, er enn verið að endurnýja hana og á FSA var
sett ný stefna árið 2004. Í kjölfar fyrstu stefnunnar setti Anna
Stefánsdóttir, framkvæmdastjóri hjúkrunar á Landspítala, á
laggirnar verkefnahóp á þróunarskrifstofu hjúkrunarforstjóra
frá 2001–2007. Í verkefnahópnum voru eftirtaldir aðilar til
lengri eða skemmri tíma: Álfheiður Árnadóttir, Ásta Thorodd-
sen, Edda Jóna Jónasdóttir, Elísabet Guðmundsdóttir, Guðrún
Bragadóttir, Jónína Þ. Erlendsdóttir, Kristín Sólveig Kristjáns-
dóttir og Lilja Þorsteinsdóttir. Í kjölfar næstu stefnu, árið 2008,
skipaði Anna stýrinefnd um skráningu hjúkrunar og sam-
kvæmt erindisbréfi voru eftirtaldir aðilar skipaðir: Kristín A.
Sóphusdóttir, hún var fyrsti formaður hópsins, Ásta Thor-
oddsen, Guðrún Jónsdóttir, Guðrún Sigurjónsdóttir, Hanna
Kristín Guðjónsdóttir, Helga Bragadóttir, Helga Rósa Más-
dóttir, Herdís Herbertsdóttir, Hlíf Guðmundsdóttir, Lilja Stef-
ánsdóttir, Margrét Thorlacius og Þorgerður Gunnarsdóttir.
Herdís Gunnarsdóttir var fyrsti starfsmaður hópsins (Anna
Stefánsdóttir, 2008). Hópurinn starfaði til ársins 2015. Í erindis-
bréfi fyrir stýrihópinn kom meðal annars fram að honum var
falið að vinna að 10 mismunandi verkefnum tengdum hjúkr-
unarskráningu, til dæmis að „fylgja eftir stefnu LSH í skrán-
ingu hjúkrunar“ (Anna Stefánsdóttir, 2008). Þessir hópar unnu
gríðarmikið starf og lögðu línur um hvernig rafrænni hjúkr-
unarskráningu skyldi háttað í sjúkraskrárkerfinu Sögu. Þótt
verkefnin væru unnin í nafni Landspítala þá nutu allar heil-
brigðisstofnanir á landinu góðs af vinnunni. Að undirlagi
Guðrúnar Auðar Harðardóttur, sem þá starfaði hjá heil-
brigðisráðuneytinu, var svokölluð meðferðareining í Sögu
keypt og innleidd á allar heilbrigðisstofnanir á landinu. Ég tel
að á engan sé hallað þegar ég segi að Anna Stefánsdóttir, fyrr-
verandi framkvæmdastjóri hjúkrunar á Landspítala, eigi mik-
inn heiður skilinn fyrir hversu langt við höfum komist. Í sínu
starfi hafði Anna mikinn skilning á þessum verkefnum, var
framsýn og veitti verkefnum brautargengi innan spítalans. En
árangri þarf að halda við. Verkefni sem tengjast hjúkrunar-
skráningu þurfa að vera sífellt í gangi fremur en að vera átaks-
verkefni. Í þessu sambandi er einnig vert að geta hins mikla
og góða samstarfs sem hjúkrunarfræðingar á Landspítala áttu
við hugbúnaðarfyrirtækið Origo og forvera þess (Gagnalind,
eMR, TM Software) um þróun hjúkrunarskráningar í sjúkra-
skrárkerfinu Sögu. Samantekt á ýmsum tæknilegri þáttum
þessa starfs má sjá annars staðar (Thor oddsen o.fl., 2006;
Thoroddsen o.fl., 2010; Thoroddsen o.fl., 2014).
ásta thoroddsen
62 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021
Innleiðing flokkunarkerfa í klíníska vinnu er
flókið verkefni sem krefst þekkingar og mann -
afla. Hjúkrunarfræðingar eru fjölmennasta stétt
heilbrigðiskerfisins, um 1500–1800 á Land-
spítala einum, og þegar við bætist vinna við
þróun hugbúnaðar sem þarf að endurspegla
innihald hjúkrunar og starf hjúkrunarfræðinga
þá getur tekið á.