Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 44

heilun. Mary jo kreitzer er frumkvöðull á sviði meðferðar-
úrræða sem byggjast á tengslum líkama og hugar. Stofnun
hennar er með 25 ára reynslu í nýsköpun í heilbrigðisþjónustu
og hefur gegnt veigamiklu hlutverki við að efla heilsu og
vellíðan einstaklinga, samtaka og samfélaga á staðn um, á
landsvísu og á alþjóðavettvangi (Earls’s E. Bakken Center for
Spitituality and healing, e.d.). frá árinu 2006 hefur Benson-
henry institute samþætt meðferðarform sem byggjast á tengsl -
um hugar og líkama við almenna heilbrigðisþjónustu á Massa-
chusetts general hospital, rannsóknir og þjálfun heilbrigðis-
starfsfólks.
Slökunarviðbrögðin (The relaxation response) og rannsóknir
Bensons læknis eru grunnurinn að ýmsum meðferðar-
úrræðum sem byggjast á tengslum hugar og líkama í Benson
henry institute. Þessi úrræði byggjast á frumkvöðlastarfi Ben-
sons og rannsóknum hans á áhrifum streitu á blóðþrýsting í
kringum 1960. Benson fann út að hugleiðsla dregur úr efna-
skiptum, hægir á öndun, hjartslætti og virkni heilans og þess -
ar breytingar kallaði hann slökunarviðbrögðin sem eru and -
stæða streitu við bragðanna (fight and flight response). að
virkja slökunar viðbrögðin dregur ekki einungis úr streitu og
kvíða heldur hefur það einnig áhrif á lífeðlisfræðilega þætti
eins og blóð þrýsting, hjartslátt og súrefnisupptöku (Benson-
henry institute, e.d.).
Benson-henry institute lítur svo á að úrræði sem byggjast
á tengslum hugar og líkama séu mikilvægur hluti af heil-
brigðiskerfinu sem leggur í auknum mæli áherslu á mikilvægi
forvarna með því að einstaklingar hugsi um heilsuna og velji
heilbrigðan lífstíl. Sjúklingar læra meðferðarúrræði sem byggj -
ast á tengslum hugar og líkama til að bæta eigin heilsu, t.d. nú-
vitund, jóga, hugleiðslu, betri næringu og æfingar (Benson-
henry institute, e.d.).
Slökunarmeðferð dregur úr notkun
heilbrigðisþjónustu
Árlega eru þúsundir sjúklinga meðhöndlaðir á Benson-henry
institute þar sem beitt er ýmiss konar meðferð sem byggist á
gagnreyndri þekkingu til að styrkja náttúrulegan heilunar-
mátt líkama og hugar. Benson henry institute hefur m.a.
skipu lagt streitu- og seigluþjálfunarnámskeið (stress manage-
ment and resililency training — SMarT) og eru slökunar við -
brögðin undirstaða þess og eru þar kenndar aðferðir sem byggj -
ast á tengslum hugar og líkama og virkja slökunarviðbrögðin
(Benson-henry institute, e.d.). rannsóknir hafa sýnt að slök-
unarmeðferð dregur úr notkun heilbrigðisþjónustu um allt að
43% (Stahl o.fl., 2015).
Meðferðarúrræði sem byggjast á tengslum hugar og líkama
eru að verða óaðskiljanlegur hluti af helbrigðiskerfinu víða um
heim, m.a. með tilkomu stofnana eins og Benson-henry insti-
tute og Earls E. Bakken Center for Spirituality and healing við
háskólann í Minnesota. Slík úrræði leggja áherslu á sjálfs -
umönnun hvers manns og hafa mikilvægu hlutverki að gegna
við að efla heilbrigða lífshætti, efla og viðhalda heilsu og bæta
lífsgæði sjúklinga jafnt sem heilbrigðra einstaklinga.
hjúkrunarfræðingar ættu að setja forvarnarþjónustu á odd -
inn og veita heilsueflandi þjónustu alls staðar í heilbrigðiskerf-
inu. úrræði sem byggjast á tengslum hugar og líkama veita
hjúkr unarfræðingum og sjúklingum fjölmarga möguleika til
að efla og bæta heilsu og vellíðan.
Heimildir
Benson-henry institute (e.d.). for Mind Body Medicine at Massachusetts
general hospital. https://bensonhenryinstitute.org/
Björg helgadóttir, rúnar Vilhjálmsson og Þóra jenný gunnarsdóttir. (2010).
notkun óhefðbundinnar heilbrigðisþjónustu á Íslandi. Læknablaðið,
96(4), 267–273.
Earls’s E. Bakken Center for Spitituality and healing. advancing the health
and wellbeing of individuals, organizations and communities (e.d.).
https://www.csh.umn.edu/
gunnarsdottir, T. j., Örlygsdóttir, B. og Vilhjálmsson, r. (2019). The use of
complementary and alternative medicine in iceland: results from a na-
tional health survey. Scandinavian Journal of Public Health. https:/doi.
org/10.1177/1403494819863529
nCCih, national Center for Complementary and integrative health (e.d.).
https://www.nccih.nih.gov
Stahl, j. E., Dossett, M. L., Lajoie, a. S., Denninger, j. W., Mehta, D. h., gold-
man, r., ficchione, g. L., Benson, h. (2015). relaxation response and re-
siliency training and its effect on healthcare resource utilization.
PubMed.gov. doi: 10.1371/journal.pone.0140212
WhO, World health Organization. (2021). Self-care interventions for health.
Sótt 2. febrúar 2021 á https://www.who.int/health-topics/self-care#tab=
tab_1
Þóra jenný gunnarsdóttir, Lilja jónasdóttir og nanna friðriksdóttir. (2011).
Áhrif slökunarmeðferðar á einkenni sjúklinga með krabbamein. Tímarit
hjúkrunarfræðinga, 6(87), 46–52.
kristín rósa ármannsdóttir
44 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021
Að virkja slökunar viðbrögðin dregur ekki ein-
ungis úr streitu og kvíða heldur hefur það
einnig áhrif á lífeðlisfræðilega þætti eins og
blóð þrýsting, hjartslátt og súrefnisupptöku.