Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2021, Blaðsíða 95

þátttakendur náðu að sameina vinnu og einkalíf. Bjargráðin
tengdust bæði innri þáttum sem þátttakendur gátu haft áhrif
á, s.s. hvíld og sjálfsrækt, en einnig ytri þáttum sem komu fram
í utanaðkomandi stuðningi.
Áskoranir
Þátttakendur rannsóknarinnar stóðu frammi fyrir ýmsum
áskorunum sem tengdust beint vinnustað þeirra. Hagnýtir
þættir á borð við vinnuaðstöðu, aðlögun, starfslýsingu, mönn -
un og starfskröfur, ásamt þeim verkefnum sem flokkast ekki
beint undir starfslýsingu þeirra, voru meðal þess sem þeim
fannst reyna mikið á í starfinu. Áskoranirnar sneru einnig að
viðhorfum þeirra til starfsins, öryggi til að sinna því, skynjun
á ábyrgðinni sem starfið felur í sér, streitu og kulnunarein-
kennum.
Aðlögun
Þegar kemur að áskorunum í starfi og hvernig þátttakendur
tókust á við þær skipti aðlögun höfuðmáli. Góð aðlögun hafði
áhrif á líðan og sjálfstraust þátttakenda sem voru að taka sín
fyrstu skref í nýju hlutverki. Oft innihéldu starfskyldur við -
mælenda verkefni sem þeir höfðu ekki gert sér grein fyrir og
ekki alveg áttað sig á að féllu undir skyldur hjúkrunarfræðinga.
Flestir töluðu um að þeir hefðu ekki fengið nægilegan undir-
búning í náminu fyrir þennan hluta hjúkrunarstarfsins. Þeim
fannst það haldast í hendur við hvernig staðið var að aðlögun
þeirra og hvernig þeim tókst að ná utan um þessi verkefni, en
að sögn þátttakenda var þó sú undantekning að þeir fengu
nægilegan aðlögunartíma. Slæm stjórnun í tengslum við að -
lög un var oft úrslitaþáttur þess að viðmælendur ákváðu að láta
af störfum á viðkomandi deild, eða eins og Ösp sagði:
Mér var hent út í djúpu laugina … og ég fann að mér leið ekki vel
á þessari deild og þess vegna kláraði ég aðeins sumarið og bara
adiós. Ég sé ykkur ekki aftur, ég ætla ekki að koma hingað aftur.
Þetta sumar var eiginlega bara svolítið þannig að manni kveið
fyrir að fara í vinnuna og maður tók alveg svona góðar fimm mín-
útur út í bíl að telja kjark í sig að fara inn.
Starfsþróun
Misjafnt var hvert viðhorf þátttakenda til starfsþróunar var.
Flestir voru sammála um að oft væri lítið svigrúm til starfsþró-
unar m.a. vegna fjársveltis innan íslenska heilbrigðiskerfisins.
Að sögn þátttakenda fól hluti af starfsþróun fyrir nýútskrifaða
hjúkrunarfræðinga í sér að eiga möguleika á þátttöku í starfs -
þróunarári ef þeir unnu á Landspítalanum. Þetta fannst hluta
af þeim sem bjó úti á landi miður og þeim fannst eins og þeir
þyrftu meira að bera sig eftir björginni meðan þeir voru að fóta
sig fyrstu mánuðina í starfi. Þeim sem unnu á Landspítalanum
fannst þó starfsþróunarárið ekki endilega spennandi valkostur,
eða eins og Sóley sagði:
Mér finnst efnið sem er í boði á starfsþróunarárinu mjög svipað
því sem ég lærði í náminu og velti því fyrir mér hvort það henti
nýútskrifuðum hjúkrunarfræðingum. Ég held að það henti kannski
betur þeim sem útskrifuðust fyrir löngu og vilja koma aftur til
starfa við fagið.
Ábyrgð
Allir voru sammála um að störf hjúkrunarfræðinga feli í sér
mikla ábyrgð og töluðu flestir um að það væri ein helsta áskor-
unin. Það kom fram að sú breyting, sem verður á þeim tíma
frá því að viðmælendur voru hjúkrunarnemar yfir í að verða
útskrifaðir hjúkrunarfræðingar, feli í sér umtalsverða aukna
ábyrgð í starfi. Gerð var sú krafa að þeir hefðu umsjón með
mun fleiri sjúklingum eftir útskrift en í klínísku námi og skorti
þá því reynsluna til þess. Einnig kom fram að ábyrgðin væri
mun meiri en sumir viðmælenda gerðu sér grein fyrir, eða eins
og Íris sagði: „Þú átt bara að taka ákvarðanir sem ég … ætlaði
mér aldrei að þurfa að taka.“ Lilja lenti einnig í því að vera strax
sett í verkefni sem hún taldi sig ekki tilbúna fyrir en fannst
felast mikil ábyrgð í, t.d. ábyrgð á nemum og verklegri þjálfun
þeirra. Allir óttuðust ákveðnar aðstæður sem kröfðust mikillar
ábyrgðar af þeim og þeir voru jafnvel ekki með færni til að
sinna. Nokkrir minntust á að á fyrsta starfsárinu væru þeir enn
að læra en þyrftu samt að standa á eigin fótum og fannst þeim
mikil ábyrgð fólgin í þessum línudansi. Þeir sem höfðu þegar
lent í krefjandi aðstæðum þar sem reyndi á þekkingu þeirra
og færni voru sammála um að það hefði komið þeim á óvart
hversu vel þeir brugðust við í þeim sporum. Einnig kom fram
að allir viðmælendur rannsóknarinnar óttuðust að gera mistök
í starfi og tengdu það við ábyrgðina, eða eins og Ösp lýsti:
Það sem ég hræðist mest er að gera mistök … maður hugsar til
þess með hryllingi að, ef það skyldi gerast. Þetta getur gerst og eig-
inlega bara geri ég ráð fyrir að það muni einhvern tímann gerast,
það er kannski mikið að gera og þá er náttúrlega miklu meiri
hætta á því að gera mistök.
Streita
Flestir voru sammála um að streita sé hluti af daglegu lífi og
áhrif hennar einstaklingsbundin. Það sem einum þátttakanda
fannst vera neikvæð streita fannst öðrum vera jákvæð áskorun.
Flestum leið vel í starfi og þótti ávallt gaman að mæta til vinnu
þrátt fyrir stóran þátt streitu í starfinu sem stöðugt er að þróast
í takt við samfélagsbreytingar. Streitan gat ýtt undir kulnun í
starfi og haft neikvæð áhrif á upplifun þátttakenda á færni
sinni. Þátttakendur fundu einnig oft ómeðvitaða streitu sem
hafði víðtæk áhrif á ýmislegt í lífi þeirra. Þessi streita kom
gjarnan fram í tengslum við trú þeirra á eigin getu í starfi en
einnig vegna samviskubits sem þeir upplifðu í garð vinnunnar,
eða eins og Sóley sagði: „Maður er alltaf svo gjarn að fá, þú veist,
móral yfir öllu. Maður á alltaf að vera bara á 150.“
Flestir voru sammála um að þeir eða fjölskyldur þeirra
færðu einhverjar fórnir fyrir starfið. Það krafðist lagni að sam-
eina vaktavinnu og einkalíf. Þeir sem voru knúnir til að vera í
háu starfshlutfalli fannst þetta einkum erfitt og hafa að hluta
til neikvæð áhrif á lífsgæði þeirra og vera streituvaldandi. Þrí-
skiptum vöktum var lýst sem ákveðinni fórn sem fól m.a. í sér
ritrýnd grein scientific paper
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 97. árg. 2021 95