Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Síða 4

Pistill ritstjóra
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Sigríður Elín Ásmundsdóttir
Ritnefnd: Þórunn Sigurðardóttir, Sölvi Sveinsson,
Þorgerður Ragnarsdóttir
Ritstjóri ritrýndra greina: Sigrún Sunna Skúladóttir
Ritnefnd ritrýndra greina: Kristín Linda H Hjartardóttir,
Páll Biering, Þóra Jenný Gunnarsdóttir
Yfirlestur: Ragnheiður Linnet
Auglýsingar: Erna Sigmundsdóttir - sími 821 2755
Hönnun og umbrot: Þorbjörg Helga Ólafsdóttir
Prentun: PrentmetOddi
Tímarit hjúkrunarfræðinga
Suðurlandsbraut 22, 108 Reykjavík
s. 540 6400
hjukrun.is
Útgefandi: Félag íslenskra
hjúkrunarfræðinga
Hormón sem
geta komið til
bjargar
Alþjóðlegur dagur breytingaskeiðsins var haldinn í fyrsta skipti
á Íslandi þann 18. október. Í ár var yfirskrift dagsins á heimsvísu
heilaþoka og minnisleysi.
Ég hafði aldrei heyrt á það minnst að konur færu á ákveðið skeið
milli fertugs og fimmtugs þegar ég var unglingur og móðir mín
tók á það ráð að opna allt húsið upp á gátt í tíma og ótíma. Henni
varð skyndilega svo heitt! Pabbi svaf með húfu og ullarteppi
ofan á sænginni á meðan eiginkonan var að kafna úr hita á
Evuklæðunum. Heitt og sveitt, ekkert annað situr í minningunni
en fáklædd móðir sem skrúfaði niður í öllum ofnum á meðan
aðrir á heimilinu voru kappklæddir undir teppi. Hormónalyf
komu til bjargar og þá hlýnaði öllum og mamma varð alsæl.
Var breytingaskeiðið tabú þar til nýlega? Nú er ég hálfnuð með
æviskeiðið, ef ég næ því að verða níræð, og hlýt að fara að fá
einkenni. Sumar konur verða ekki varar við neitt á meðan aðrar
kveljast, ef til vill bæði andlega og líkamlega árum saman, ganga
jafnvel á milli lækna sem finna ekkert að þeim. Þessi óvelkomnu
einkenni breytingaskeiðsins er hægt að meðhöndla en þá þurfa
konur líka að þekkja einkenni breytingaskeiðsins, ekki bara að því
fylgi hita- og svitakóf sem líði hjá á endanum.
Það er óhætt að segja að það sé vitundarvakning hér á landi um
breytingaskeiðið og konur í mínum vinahópi eru að uppgötva
að hjartsláttartruflanir, minnisleysi og skyndileg depurð sem
þær upplifa er líklega ekki alvarlegur sjúkdómur heldur einkenni
breytingaskeiðsins. Þvílíkur léttir! Og svo er hægt að fá hormóna
við þessu skeiði og lífið verður gott aftur.
Í þessu tölublaði er viðtal við þær Hörpu Lind og Hönnu Lilju
hjá Gynamedica sem er lækninga- og heilsumiðstöð fyrir konur
sem býður upp á heildræna fræðslu, ráðgjöf og meðferð fyrir
konur á breytingaskeiði. Þær segja að andleg einkenni séu lítið
viðurkennd sem einkenni breytingaskeiðsins og að það dugi
ekki að gefa þunglyndislyf við depurð af völdum hormónaskorts
því koma þurfi jafnvægi á hormónin. Estrógenhormón koma til
bjargar en Hanna Lilja segir í viðtalinu að þegar estrógenið lækki
þá hækki kólesterólið hjá konum, æðaveggirnir stífni og konur geti
fengið hjartaáfall sem sé ein algengasta dánarorsök kvenna. Þetta
er því ekkert grínskeið og ber að taka alvarlega. Og það sem mér
þótti sérstaklega athyglisvert er að samkvæmt þeim stöllum hjá
Gynamedica er öruggara að byrja á hormónauppbótarmeðferð
áður en maður hættir á blæðingum. Fögnum þessari vitundar-
vakningu og höldum áfram að tala um einkenni skeiðsins sem
allar konur, sem lifa nógu lengi, ganga í gegnum á lífsleiðinni.
Við fjöllum líka um samúðarþreytu sem er hugtak sem nýlega
skaut upp kollinum má segja. Katrín Ösp hjúkrunarfræðingur
segir í viðtali í blaðinu að það séu áhættuþættir þegar fólk
verður ítrekað vitni að þjáningu, sorg og áföllum annarra. Mjög
áhugaverð lesning eins og viðtalið við Runólf Pálsson sem stýrir
nú Landspítalaskútunni og grein um mönnunarvandann á
spítalanum.
Kjarabarátta hjúkrunarfræðinga er fram undan og ég hvet alla
hjúkrunarfræðinga til að lesa niðurstöður kjarakönnunar Fíh sem
koma eflaust fáum á óvart og grein um kjararáðstefnu sem félagið
hélt á Selfossi á dögunum.
Áfram hjúkrunarfræðingar, þið eruð hjartað í heilbrigðiskerfinu og
eigið allt það allra besta skilið!
2 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 98. árg. 2022