Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2022, Síða 68

66 Tímarit hjúkrunarfræðinga | 3. tbl. 98. árg. 2022
Hjúkrun – grunnstoð
heilbrigðiskerfisins
Þróun mönnunar í
hjúkrun á Landspítala
KRISTLAUG HELGA JÓNASDÓTTIR
hjúkrunar- og heilsuhagfræðingur MS,
hagdeild, Landspítala.
ELÍSABET GUÐMUNDSDÓTTIR
hjúkrunarfræðingur MS, verkefnastjóri
Hagdeild Landspítala
SIGRÍÐUR GUNNARSDÓTTIR
hjúkrunarfræðingur PhD
Forstöðumaður Rannsókna og
skráningaseturs Krabbameinsfélags
Íslands, forstöðumaður fræðasviðs í
krabbameinshjúkrun á Landspítala og
prófessor við Háskóla Íslands
Starfaði sem framkvæmdastjóri hjúkrunar
á Landspítalana 2012-2022
Höfundar
Þessi grein er fyrri grein af tveimur um þróun mönnunar og
starfsumhverfis hjúkrunarfræðinga á Landspítala á 15 ára
tímabili frá 2005 til 2019. Í þessari fyrri grein er áherslan á
hvernig þróun nýliðunar og brottfalls úr starfi hefur verið og
hvernig horfur til framtíðar eru. Í seinni greininni, sem birtist
í næsta blaði, verður starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga
á Landspítala skoðað nánar með tilliti til þess hvernig
breytingar á starfsemi og sjúklingahópnum hafa haft áhrif á
mönnunarþörf. Lögð er sérstök áhersla á að skýra og svara
fullyrðingum sem gjarnan er haldið á lofti þegar mönnun í
hjúkrun er til umræðu.
Ástæður þess að greiningin nær aðeins til 2019 eru fyrst og
fremst tvær. Sú fyrri er sú að aðstæður voru mjög óvenjulegar
á árunum 2020, 2021 og inn á árið 2022 vegna COVID-19
faraldursins og höfðu mikil áhrif á mannafla í hjúkrun. Sú
seinni eru þær umfangsmiklu breytingar sem urðu á mannafla
í hjúkrun við styttingu vinnuvikunnar sem gerir samanburð
við fyrri ár flókinn. Mikilvægt er að greining á þeim breytingum
á mönnun sem áttu sér stað, og eiga enn, í kjölfar þessara
kerfisbreytinga fari fram síðar. Við munum þó leitast við að
kynna í greininni nýrri gögn þar sem það er mögulegt og á við.
Á Landspítala hefur mönnun hjúkrunarfræðinga lengi
verið áskorun eins og víðast hvar í vestrænum heimi. Í
byrjun september 2022 voru um 1.800 hjúkrunarfræðingar
sem tilheyrðu Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga með
ráðningu á Landspítala, sem er um helmingur allra
starfandi hjúkrunarfræðinga á landinu. Hér eru taldir allir
hjúkrunarfræðingar sem fá greidd laun á Landspítala þar með
talið í launalausu leyfi, launalausum langtímaveikindum,
barnsburðarleyfi eða foreldraorlofi. Hjúkrunarfræðingar á
Landspítala koma frá 24 þjóðlöndum og eru um 8,7% af öðru
þjóðerni en íslensku. Hlutfall hjúkrunarfræðinga á Landspítala
sem eru 65 ára og eldri er í dag 7,4% eða 133 einstaklingar.
Sífellt fleiri rannsóknir styðja hversu mikilvægt það er að
hjúkrunarmönnun sé í takt við þarfir þess sjúklingahóps
sem er til meðferðar á hverjum tíma. Fullnægjandi mönnun
hjúkrunarfræðinga er þannig tengd öryggi sjúklinga, gæðum
þjónustunnar, árangri meðferða, lengd legutíma en einnig
starfsánægju, starfsmannaveltu og kostnaði. (Beth Ulrich og
félagar 2021; Eunhee Cho og félagar, 2018; Loredana Sasso og
félagar, 2019).
Þróun mönnunar í hjúkrun á Landspítala
Ef ekkert verður að gert mun skortur á hjúkrunarfræðingum á Íslandi aukast enn frekar á næstu
árum og áratugum þar sem nýliðun er ekki nægjanleg til að mæta starfslokum vegna aldurs, hvað þá
til þess að mæta sívaxandi þjónustuþörf vegna fjölgunar landsmanna, fjölgun aldraðra og langveikra
og mögulegrar fjölgunar ferðamanna. Grípa þarf til aðgerða á landsvísu sem miða að því að auka
fjölda þeirra hjúkrunarfræðinga sem ljúka námi, bæta móttöku og stuðning við hjúkrunarfræðinga
með erlent ríkisfang og stórbæta starfsaðstæður og kjör starfandi hjúkrunarfræðinga til að draga
úr ótímabæru brottfalli úr stéttinni. Hægt er að horfa til tilmæla og aðgerða annarra, svo sem
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar og fleiri sem leiðbeinandi aðila í þeirri vinnu ( Institute of
Medicine (US), 2011; National Academy of Medicine, 2021; Rodríguez-García, M.C. og félagar 2020;
World Health Organization, 2021).