Læknaneminn - 01.08.1968, Blaðsíða 11

LÆKNANEMINN
11
lifrar, hjarta, lungna, já, lesi maður greinar síðustu mánaða um dýratil-
raunir á þessu sviði, svo og bættar aðferðar til geymslu líffæra, virðist
jákvæður árangur á þessu sviði alls ekki langt undan.
— Ég persónulega vildi óska þess, að við sæjum jafn vel hilla undir
öruggari greiningar- og lækningatækni á illkynja sjúkdómum, en von-
andi verður það í næsta áfanga. Hins vegar vakna hjá manni spurn-
ingar í sambandi við líffæraflutningana:
Hin fyrsta er sú, sem ég drap á áðan; nefnilega ákvörðunartakan um
það, hvenær telja megi einstakling dauðan, þannig að fjarlægja megi
frá honum lífsnauðsynlegt, en fullkomlega starfhæft líffæri til flutn-
ings í annan einstakíing.
Önnur spurningin er þessi: Hvernig bregst viðtakandi nýs lífs, sem
fengið er með vital líffæri annars einstaklings, við þessu nýja lífi sínu,
þessum líkamsparti, sem raunar er ekki hann sjálfur, sálarlega?
— Ég þekki aðeins eina litla athugun, sem gerð hefur verið á þessu
atriði, en bendir til þess, að þarna sé e.t.v. um að ræða sálfræðilegt
vandamál, sem þrátt fyrir þann cyniska og materialitiska tíðaranda,
sem við lifum í, e.t.v. er engu minni en hinn siðfræðilegi vandi læknis-
ins.
Þriðja sppurningin er raunar samtvinnuð úr hinum fyrri tveim:
Hvernig eigum við að geta metið hreint félagslega og fjárhagslega,
hvaða einstaklingar séu það mikils virði samfélaginu sem andlegir eða
líkamlegir framleiðendur, að það rökstyðji líffæraflutning?
Þessar spurningar leita nú að sjálfsögðu á okkur, og vitanlega verður
afstöðutaka og ákvörðunartaka læknisins nú miklu mun vandasamari.
Þetta kann að vera ein af orsökunum fyrir því, að læknum um heim
allan er nú ljós nauðsyn og yfirburðir hópsamvinnunnar umfram þá
ofurmannlegu raun. sem væri í þjóðfélagi nútímans bæði þekkingarlega
og siðfræðilega að standa einn að svo stórum ákvörðunum, sem nú eru
teknar.
Það er annars táknrænt um reisn mannsandans þrátt fyrir allt, að
í þessum heimi nútímans, þar sem traditionsleysi, efnishyggja, eyðsla
og tómstundagaman virðist vera leiðarljós um jiað bil þriðjungs hnatt-
búa, skuli samt ennþá vera svo mikil virðing eftir fyrir manninum og
hinu mannlega lífi, að þessar ákvarðanir verði svo erfiðar, sem raun
ber vitni. Eða er því e.t.v. á þann hátt varið, að þær tækni- og líffræði-
framfarir, sem gera okkur kleifar allar þessar aðgerðir, séu í rauninni
svo óheyrilega dýrar, að þegar öllu er á botninn hvolft, þá sé það ekki
umhyggja fyrir manninum, sem einstaklingi, heldur kostnaðinum,
sem geri ákvarðanirnar erfiðar? Slíkt má auðvitað ekki segja, og þess
vegna er vandamálunum vafið inn í hjúp siðfræðilegra bollalegginga.
Ée vil nú ekki halda, að svo sé.
Ég minntist á það áðan að sjóndeildarhringur okkar í dag sé kos-
miskur, og ég minntist rétt áðan á þennan þriðjung mannkynsins, sem
lifir svo í vellystingu praktuglega, en ég bið ykkur einnig að hugleiða,
einmitt vegna þess, hve sjóndeildarhringur okkar er víður, hina %
hluta mannkynsins, sem, þegar bezt lætur, vita, hvar höfði skal hallað
og hvað skuli til matar þann daginn, en þegar ver lætur lifir stuttu
og væntanlegu andlega fátæku lífi örbirgðar, hungurs og umkomu-
leysis, sjúkdóma. fáfræði og hjátrúar. Þessi meiri hluti mannkynsins