Læknaneminn - 01.08.1968, Blaðsíða 40

LÆKNANEMINN
40
Þórir Helgason, læknir:
KLÍNÍSK SYKURSVKI
Atriði um meðferð
I dag þarf aðeins um y8 sjúkl-
inga með symptomatiska sykur-
sýki meðferð með insulini. Minnk-
andi notkun insulins stafar af til-
komu oral lyfja, er lækka blóðsyk-
ur, og vaxandi skilningi á hinni
metabolisku truflun við sykursýki,
sem sýnir, að insulin er oft óæski-
legt. Um val á meðferð ræður til-
hneiging sjúklings til ketosis og
holdafar hans, en hvorttveggja er
að venju tengt aldri sjúklings.
Insulin þurfa þeir sjúklingar, sem
hafa tilhneigingu til ketosis. Þann-
ig er farið um alla sjúklinga undir
þrítugu, vel flesta milli þrítugs og
fertugs, en aðeins rnn 7% sjúkl-
inga yfir fertugt. Þessir sjúkling-
ar eru magrir áður en meðferð
hefst og eru hypoinsulinemiskir,
þ. e. plasma-insulin þeirra er
ómælanlegt eða lágt og eykst lítið
eða ekkert eftir glucosugjöf. Þeir
eru all insulinnæmir og kolvetna-
máltíð, líkamleg áreynsla og
taugaspenna hafa mikil áhrif á
blóðsykurinn. Sumir, einkum hinir
yngri, sýna miklar og stundum, að
því er virðist, spontan sveiflur á
insulinþörf, og sveiflast einkar
auðvellega milli hypoglycemiu og
hyperglycemiu og ketosis. Þessir
sjúklingar eru sagðir hafa „juven-
ile“ tegund sykursýki.
Veiki hinna, sem ekki sýna til-
hneigingu til ketosis, er nefnd
„maturity-onset“ sykursýki. Um
80% þeirra eru eða hafa nýlega
verið feitir. Vöðvafrumur þeirra
eru verulega ónæmar fyrir áhrif-
um insulins, en fitufrumur ekki.
Þeir hafa hærra fastandi plasma-
insulin og mun meiri insulin-
secretion eftir glucosugjöf en
heilbrigðir. Hin aukna insulin-
secretion stuðlar að aukinni fitu-
söfnun vegna áhrifa insulins við
tríglyceríðfitumyndun. Með
vaxandi fitu fer hækkandi insulin-
svar (Weller og Linder, 1967), og
sykurþol minnkar, en við megrun
lækkar plasma-insulin, og sykurþol
stórbatnar og verður stundum
eðlilegt. Hægt er að nota insulin
til að lækka blóðsykur hinna feitu,
hyperinsulinemisku sjúklinga, en
venjulega þarf stóra skammta.
Notkun insulins eykur oft fituna,
sem skerðir kolvetnaþol enn frek-
ar. Insulin og insulin-stimulerandi
lyf eru því óæskileg, jafnvel
ófysiologisk. Rökréttari meðferð
er fólgin í megrun og jafnframt
má nota diguanide-lyf, sem lækka
blóðsykur, serum lipid og insulin.
Reynist kolvetnaþol minnkað, þeg-
ar kjörþyngd er náð, eru hin
insulin-stimulerandi sulphonyl-
urea-lyf notuð, og þau eru strax
gefin þeim sjúklingum þessa hóps,