Læknaneminn - 01.04.1969, Blaðsíða 15

LÆKNANEMINN
15
net valdastiga og valdboða
(autoritets). „Antiautoriter“ er
eitt vinsælasta vígorð þeirra.
Valdakerfi þetta leitast við með
öllum ráðum að viðhalda ríkjandi
skipulagi, sem skóp yfirstéttunum
valdið. Verkfæri valdsins er fyrst
og fremst fjármagnið, sem það
sér um að halda í veltu, fram-
leiðslu og neyzlu og getur einnig
nýtt til ögunar og ráðskunar í
þjóðfélaginu. Það hleðst samt upp,
svo að flæðir yfir alla bakka, og
er þá veitt á lönd þriðja heimsins,
þar sem það ávaxtast oftast á
ævitýralegan hátt og hrifsar til
sín auðlindir þeirra. Árangurinn
er öllum kunnur: ríku þjóðirnar
drepast úr ofáti, þær fátæku úr
hungri og hörgulsjúkdómum.
Finnst stúdentum það fátæklegt
siðferði að baki gnægðar fagurra
orða þeirra, sem saddir eru. Ætli
einhverjir innfæddir sér þá dul að
leyfa ekki þeim ríku og lénsherr-
um þeirra í eigin landi að arðræna
sig, þá eru þeir orðnir „kommún-
istarnir“ í fréttunum, sem kostar
gjarnan napalm og landauðn.
Neyðir þetta þá oftast til að verða
raunverulegir kommúnistar. Þó
vita valdhafar betur: „Af 149
meiri háttar uppreisnum sl. 8 ár
voru kommúnistar aðeins viðriðnir
38—58% þeirra. M. a. s. í 7 til-
fellum var uppreisnunum beint
gegn þeim“ (Robert McNamara
1966).
Stúdentum útum allan heim hefur
í sívaxandi mæli runnið til rifja
kúgunin í fátækustu löndunum og
álíta þeir sig hafa fundið sam-
hengi milli ástandsins í eigin
makræðisþjóðfélögum og ör-
birgðar þriðja heimsins: „Viet-
namstyrjöldin hefur í fyrsta skipti
birt stúdentum inntak ríkjandi
þjóðskipulags: eðlisborna nauð-
syn á útþenslu og ágangi og
hrottaskapinn í baráttunni gegn
öllum frelsishreyfingum“ (Mar-
cuse, ibid.). Því samhygð æsku-
fólks með þeim og virkjun þess
(„engagement") fyrir þær.
Oft er stúdentum borið á brýn
að vita ekki, hvað þeir vilja. I
rauninni ætti að vera nægileg for-
senda til mótmæla að vita, hvað
maður vill ekki. Þó hafa þeir yfir-
leitt borið fram mjög ákveðnar
kröfur í einstökum þáttum and-
ófsins. En þeir hafa enga alls-
herjar patentlausn um uppbygg-
ingu þjóðfélaga. Þeim finnst það
vera sköpunarstarf þróunar og
ekki einu sinni reiknanlegt í tölv-
um. Vitaskuld hafa þeir mismun-
andi skoðanir í þeim efnum, og
meiri samhugur er um það, sem
gagnrýna ber. Sumir eru kommar
eða sósíalistar, margir nýmarx-
istar, einnig Trotzkýistar, anark-
istar (margir), Maóistar o. s.
frv. Flestir eru róttækir lýðræðis-
sinnar. Umbæturnar í Tékkóslóv-
akíu fyrir innrásina voru von
margra. Maóistar vilja friðsam-
lega menningarbyltingu. Allir
vilja reyna að breyta hugarfari
fólks, fræða það, vekja það af
doðanum. „Informieren, nicht
manipulieren“, „þjóðfélagsþekk-
ing er sama og þjóðfélagsbreyt-
ing“. Reyna að fá fólk til þess að
kasta þeirri sjálfselsku trú, að
ekki sé unnt að lifa lífinu í ein-
hverskonar öðruvísi samfélagi en
nú þykir gott. Stúdentahreyfingin
í heild „ .... er ekki „sósalísk“ í
hefðbundnum og kreddubundnum
skilningi þess orðs. Hún heldur
ekki á lofti stofnun „alþýðulýð-
ræðis“. Hún spyr ekki um eigna-
réttinn, — hann hefur fyrir stúd-
enta aukaþýðingu —, heldur í
fyrsta lagi um valdið og valds-
mennskuna. Hún krefst ekki
ríkisreksturs atvinnutækjanna,