Læknaneminn - 01.04.1969, Blaðsíða 16

LÆKNANEMINN
16
heldur krefst hún samráðaréttar
yfir valdamiðstöðvunum“ (Jean-
Jackes Servan-Schreiber í vikubl.
Express). f heild beinist gagnrýni
þeirra að kerfinu, ekki persónum.
Ég held ekki, að þeir séu svo ein-
faldir eða hafi svo háar hugmynd-
ir um sig, að þeir telji sig vera
líkamnaðar ímyndir réttlætis,
vizku og góðmennsku, eða að þjóð-
félaginu sé stjórnað af eintómum
slægvitrum illmennum eða fávit-
um. Þeir álíta einmitt, að orsaka
gallanna sé að leita í saumum
kerfisins og allri samhreyfingu
þess, að kerfið ali af sér ham-
ingjuskortinn, sem þeir sjálfir
fundu fyrir og áreiðanlega var
kveikja allrar leitar þeirra og að-
gerða, .....þetta dauðleiðinlega,
innihaldslausa líf, sem er aðeins til
í síframleiðslu vinnunnar en án
marks. Þetta markleysi, þessi
tæring hugans leiða til ómennsks
ástands ... fólk heldur þetta ekki
lengur út og vill breytingu, jafn-
vel þótt það fái sitt daglega brauð“
(Bloch). Óyndið var frumvakinn,
örvinglunin (frustrationin) afl-
vakinn. Svo tók allt að snúast.
Skýrastar hafa hugmyndir
þeirra verið um endurskipulagn-
ingu háskólanna og samráðarétt
sinn þar. Háskólarnir hafa hingað
til verið í þeirra augum fagidíóta-
verksmiðjur og ófrjóir blótstaðir
meðalmennskunnar. Iðnaðaráætl-
anir og jafnvel þarfir einstakra
fyrirtækja (t. d. VW í Þýzkalandi)
réðu rannsóknaráætlunum þeirra.
Vald einstakra prófessora var
víða mjög mikið og dyntótt. Gagn-
semi háskólanna var þannig að
mestu mæld við kvarða hinnar
hagnýtu beizlunar þekkingarinnar
í þágu beinna þarfa kerfisins.
Hugmynd um háskóla í líkingu
við hina fornu akademíu virðist
ekki njóta fylgis ráðafólks. Upp-
eldisstöð frjórrar hugsunar,
„samkomustaður samræðunnar“,
væri ekki einungis óarðbær, held-
ur gæti beinlínis orðið hættuleg.
Þessvegna hafi félagslegri til-
raunastarfsemi eða nútímastjórn-
málalegum rannsóknum varla ver-
ið sinnt. Það er álit stúdenta, að
háskólar eigi að vera algjörlega
óháðir stjórnmálavaldi. Þar starfi
saman í jafnréttisbræðralagi
stúdentar, aðstoðarkennarar og
prófessorar að frjálsum fræði-
störfum og rannsóknum. Þjóðir
eigi að sjá sóma sinn í því að
búa háskóla sína skilyrðislaust vel
úr garði, þar sem einungis í alveg
óháðu andlegu samstarfi megi
vænta frjórra hugmynda. „Aðeins
ef háskóli er staður, þar sem hug-
myndir eru reyndar umfram þau
not, sem í askana verða látin, og
þar sem ríkir meiri áhugi á að
bæta við samanlagða mannlega
þekkingu helduren að hjálpa
ríkisstjórnum við lausn raunhæfra
vandamála, — aðeins þannig upp-
fyllir háskólinn akademíska
skyldu sína gagnvart stúdentunum
og þjóðræknislega skyldu sína
gagnvart samfélaginu“ (Fulbright,
ibid.).
Óánægja stúdenta hefur enn-
fremur beinzt að viðhorfi þjóðfé-
lagsins gagnvart þeim sjálfum.
Það getur ekki án þeirra verið, en
finnst samt sú greiðasemi að
leyfa þeim að stúdera aðdáunar-
verð. Við þekkjum öll rök einsog:
Þið eruð námsfólkið, sem við ger-
um kleift að læra, þjóðin öll til
sjós og lands með sigg í höndun-
um. Stúdentar eiga að lesa og síð-
an þakka, unz dauðinn skilur sál
frá búki. ..
I Berlín stofnuðu stúdentar og
prófessorar sjálfstæða mennta-
stofnun, Gagnrýna háskólann, sem
á að „rífa niður geðklofninginn