Læknaneminn - 01.04.1969, Blaðsíða 20

20
LÆKNANEMINN
reglu og fólksins. Næsta kvöld var
stofnað til mótmæla og „stand-
in“ í hverfinu af menntamönmun.
Slæddi lögreglan þá hverfið með
kylfuliði og hestasveitum, réðist
inní skemmtistaði og eirði engum.
Þriðja kvöldið voru komnir bar-
áttuglaðir unglingar úr borg og
nærsveitum, og sáu þeir þá um
ólætin.
Vissulega spara stúdentar ekki
kveðjurnar í aðgerðum sínum, og
er enda ekki til þess stofnað. En
um skipulagðar ofbeldisaðgerðir
var ekki að ræða fyrren á síðustu
stigum þróunarinnar sem beina af-
leiðingu af viðbrögðummótaðilans,
og var þá yfirlýst beint gegn hlut-
um, ekki persónum. Hinsvegar
fór það t. d. ekki hátt hér, er
Ohnesorge var skotinn. Dagbl. Vís-
ir notaði fljótt þá þekktu aðferð
að gangta strax út frá vissri, gef-
inni forsendu og gekk svo á torg
til þess að spyrja vegfarendur,
hvort þeim fyndist rétt af stúd-
entum að beita slíku ofbeldi.
Andóf gegn rikjandi skipulagi
á um tvo kosti að velja. 1 fyrsta
lagi getur það hlýtt þeim reglum,
sem hið gagnrýnda vald beitir
fyrir sig sjálfu sér til varnar. Tak-
mark kerfisins hlýtur að vera, að
andófið nái ekki tilgangi sínum.
Til þess getur það auk annars
notað „lög og rétt“. Þetta er hið
„holdtekna, opinbera vald“
(Marcuse). Mótmælagöngur geta
samkvæmt því truflað ró borgar-
anna eða umferð, einhver kann að
troða fæti á eignarlóð o. s. frv.,
allt eftir málstaðnum, — og eru
þetta þá í öllum tilfellum brot á
lögum hins opinbera valds. Andóf,
sem hygðist halda sér innan þess-
ara marka, væri tunguskorinn
ræðumaður, vængstýfður fugl,
„helgiathöfn...Ríkjandi skipu-
lag er búið löglegri einokun á vald-
inu, og það er ekki aðeins raun-
verulegur réttur þess heldur
skylda að beita þessu valdi sér til
varnar. Andspænis þessu stendur
viðurkenning og framkvæmd
æðri réttar og skyldan til að veita
viðnám, sem hreyfiafl í sögulegri
þróun frelsisins — „civil disobedi-
ence“ —, sem frelsandi vald. Ef
ekki væri þessi andspyrnuréttur,
ef ekki væri teflt fram æðri rétti
gegn ríkjandi rétti, stæðum vér á
þrepi frumstæðustu hálfsiðunar.
Ég hygg því, að hugtak valdsins
feli í sér tvö sundurleit form: hið
holdtekna vald ríkjandi skipulags
og vald andspyrnunnar, sem hlýt-
ur óumflýjanlega að verða ólög-
mætt andspænis ríkjandi rétti.
Það er tómt mál að tala um lög-
mæti andspyrnunnar: ekkert þjóð-
félagskerfi, jafnvel ekki það frjáls-
legasta, getur með stjórnlögum
löghelgað vald, sem beitir sér gegn
þessu kerfi“ (Marcuse, ibid.).
Þetta „vald andspyrnunnar" er
hinn kostur andófshreyfingarinn-
ar. Desembermánuð nokkurn boð-
uðu stúdentar í V-Berlín til Víet-
nammótmæla. Yfirvöld kváðu svo
á, að gangan færi hliðargötur svo
lítið bæri á, til þess að ekki trufl-
aðist umferð og jólaös í miðborg-
inni. Sem þýðir: Ykkur er leyft að
bera fram skoðanir ykkar, en
ekki að láta þær heyrast. Enda
rufu stúdentar bannið og fengu
meiri athygli en ella hefði orðið.
En þótt þeir yfirstígi „lög og regl-
ur“ og sýni markvisst andóf og
borgaralega óhlýðni, hafa þeir
ekki stutt ofbeldi gegn fólki.
„Ógnarstefna gegn fólki er ekki
nauðsynleg í stóru borgunum“
(Dutschke). Daniel Chon-Bendit
reyndi í lengstu lög að hindra
slagsmál í París. Stefnuyfirlýsing-
ar voru gerðar, t. d.: „ . .. styðj-
um af öllum mætti grundvallarhug-