Læknaneminn - 01.04.1969, Blaðsíða 46

LÆKNANEMINN
■46
líkamans. Því fær húðin mest,
þótt geisla eigi svæði í miðjum
líkama. Segja má, að þetta sé
helzti annmarki röntgentækja í
geislalækningum. Erfitt og oft
ógerlegt er að ná nægilega háum
geislaskammti inn í líkamann,
vegna þess að húðin er áður búin
að fá þann skammt, sem hún þolir
mestan. Mikill ókostur röntgen-
tækja er það einnig, hve hratt
geislunin gleypist, hve lítið er orð-
ið eftir af geisluninni, þegar inn
er komið, jafnvel þótt notuð séu
250 keV. Þessir tveir ókostir valda
því, að til geislunar á djúptliggj-
andi vef jum líkamans eru röntgen-
tæki óhentug. Svo til engin bót er
að því að hækka háspennuna upp
fyrir 300 kV, m. a. vegna þess
hve tækjabúnaður, sem þarf til að
framleiða svo háa spennu, er viða-
mikill.
Tæki með innbyggðu geislavirku
Cs-137 hafa verið notuð nokkuð,
en ekki náð almennri útbreiðslu.
Geislun frá Cs-137 svarar að orku
til 600 keV röntgentækja. Þau
eru að því leyti betri en röntgen-
tæki, að ekki þarf mikinn og flók-
inn útbúnað til að framleiða há-
spennu, og geislunin vegna meiri
orku gleypist ekki alveg eins fljótt.
Aðalókostur röntgentækja, mesta
geislun við yfirborð húðar, fylgir
einnig þessum tækjum a. m. leyti.
Einnig er erfitt að fá lítið cesíum-
magn nægjanlega geislavirkt, en
því stærri að rúmmáli sem geisla-
hleðslan er því stærri verður
fókus og þar með talsverð óskerpa
á geislamörkum (hálfskuggi).
Cs-137 tæki virðast ekki hafa
nægilega mikla kosti fram yfir
röntgentæki, til þess að þau geti
almennt komið í stað þeirra, enda
hefur reynslan sýnt það.
Næst í röðinni, hvað orku snert-
ir, koma geislunartæki með inn-
byggðu geislavirku kóbalti.
Mynd 3.
a) sýnir hálfskugga, sem myndast vegna stærðar fókuss.
b) sýnir hvemig minnka má hálfskugga með því að færa
sviðmarka nær húð, en þá eykst geislun á húð vegna raf-
einda, sem myndast í sviðmarkanum.