Læknaneminn - 01.04.1969, Side 36

86
LÆKNANEMINN
EGGERT STEINÞÓRSSON, LÆKNIR:
Blöðrubotnskirtilsaðgerðir
í sjúkrahnsi Hvítabandsins árin
1950—1968
Læknaneminn hefur beðið mig
um eitthvað í blaðið og ætti að
vera af nógu að taka eftir margra
ára starf, bæði í sjúkrahúsi og
utan.
Síðustu áratugi hefi ég fengizt
mikið við að aðstoða þá, er liðið
hafa af sjúkdómum í blöðrubotns-
kirtli (prostata), sem valda trufl-
unum á þvaglátum eða algerri
þvagteppu, og kemur þá helzt til
greina hypertrophia eða hyper-
plasia prostatae, þ. e. ofvöxtur
eða nýmyndun í kirtlinum.
Árið 1957 skrifaði ég grein í
Læknablaðið um aðgerðir við þess-
um kvilla í sjúkrahúsi Hvítabands-
ins og í Landspítalanum, síðan
þessi sjúkrahús voru reist og tek-
ið var til starfa þar.
Frá því að þeirri grein lýkur
og til ágústloka árið 1968, hefi ég
haft 215 sjúklinga til uppskurðar
í sjúkrahúsi Hvítabandsins, og
finnst mér nokkur ástæða til að
taka þennan hóp frekar til athug-
unar, ekki sízt vegna þess, að
Hvítabandið er nú hætt sem skurð-
deild, og þetta mun vera stór hóp-
ur allra sjúklinga hér á landi, er
skornir hafa verið upp við þessum
kvilla á þessu árabili. Það er líka
óvíst, hvort hægt yrði að ná sam-
an þessu yfirliti síðar.
Blöðrubotnskirtillinn hefur þá
sérstöðu að vera ekki til nema í
karldýrum og þó aðeins í tveim
tegundum spendýraættarinnar,
mönnum og öpum. Þarf því lík-
lega ekki frekar vitnanna við,
hvaðan við erum upprunnir, ef
aparnir fást þá til að samþykkja
það. I manninum byrjar hann að
vaxa í tólftu viku fósturlífsins úr
fimm deildum kirtilganga út úr
þvagrásinni og er umluktur sterku
bandvefshýði. Hann liggur eins
og flibbi utan um þvagrásina,
opinn að framan og breiðastur að
aftan; er þar þríhyrningslaga, og
veit oddurinn niður. Afturflötur er
sléttur, með dálítilli lægð niður
eftir miðju, yfir þvagrásinni. Hann
liggur fast upp að rectum og er
því mjög auðvelt að þreifa á hon-
um. Blöðrubotninn liggur þétt of-
an að honum.
í ungum manni er talið, að
kirtillinn vegi um 18—22 g, en
um miðjan aldur fer hann að
stækka hjá 20—30% allra karla,
og veldur það í mörgum tilfellum
truflun á þvaglátum og stundum
algerri þvagteppu. Ekki fer þetta
þó eingöngu eftir því, hve stækk-
unin verður mikil, heldur einnig
hvar hún byrjar og hve mikið
þrengt er að þvagrásinni. Þessu