Læknaneminn - 01.04.1969, Blaðsíða 37

LÆKNANEMINN
S7
til sönnunar má nefna, að ég hefi
skorið upp menn með þvagteppu,
þar sem kirtilaukinn, sem numinn
var brott, reyndist aðeins 10—15
g, og aftur á móti man ég eftir
öðrum, sem þó var ekki alveg
stopp, þar sem kirtillinn, er tek-
inn var, vó 600 grömm.
Um ástæðu þessarar stækkunar
eða nýmyndunar hefur mikið ver-
ið deilt. Hvort um sé að ræða
æxlismyndun eða hormónatrufl-
anafyrirbæri. Er þetta óskýrt enn-
þá.
Krabbamein í blöðruhálskirtli
getur einnig oft verið til staðar
og valdið svipuðum einkennum.
Það kemur fram á líkum aldri,
eftir fertugsaldur, og er uppruni
þess og tíðni (10—20%) mjög á
reiki, en reynt verður að gera
grein fyrir þeim sjúklingum síðar.
Ég ætla að geta lauslega helztu
einkenna, en vanalega byrja þau
svo hægt, að sjúklingar gera sér
ekki grein fyrir þeim fyrr en
seint, og þá fyrst, er læknir fer að
spyrja þá. Þau eru:
1) Tíð þvaglát. 2) Þvaglos um
nætur. 3) Sjúkl. verður að bíða
eftir því, að þvagið komi. 4) Mjó
og kraftlaus buna. 5) Þvag vill
leka í buxurnar. 6) Verkir neðst í
kvið eru algengir og ná stundum
aftur í bak. 7) Þvagblæði; kemur
oft skyndilega og getur stundum
orðið svo mikið, að það valdi
þvagteppu. 8) Tenesmi, ef blöðru-
bólga er samfara eða steinar í
blöðru. 9) Hægðatregða, gyllinæð
og meltingartruflanir, ef um stóra
kirtla er að ræða. 10) Ischuria
paradoxa. 11) Þvaglát stöðvast
alveg.
Sum þessara einkenna koma
ekki fram, fyrr en sjúkdómurinn
er kominn á hátt stig. Auk þessa
fylgir oft slappleiki, blóðleysi,
þurr húð og þurrkur í munni,
vegna þvageitrunar, og lystar-
leysi.
Þegar þessir sjúklingar koma til
læknis, halda þeir því iðulega
fram, að þeim gangi ágætlega að
losna við þvag. Það, sem þeim
finnst helzt athugavert, er, að
þeir þurfi að losna við þvag tvisv-
ar til fjórum sinnum á nóttu, og
þess vegna fái þeir ekki nægan
svefn. Að deginum er allt eðlilegt.
Þeir gera sér ekki grein fyrir
sjúkdómnum, þó að þeir þurfi
helmingi oftar að sinna þessu
heldur en þegar þeir voru ungir.
Þetta er eitt af því, sem aldrei ætti
að gleyma að athuga. Þetta eru
gamlir menn, sem ekki fá nægan
svefn, líður ekki vel, og ef sííkt
ástand ríkir áfram, hefur það mjög
slæm áhrif á líkamskrafta þeirra.
Svefnlyf hjálpa ekki og þess vegna
er nauðsynlegt að hjálpa þessum
mönnum fljótt með uppskurði, ef
meðul duga ekki; ævin, sem eftir
er, er orðin svo stutt, að ekki má
bíða allt of lengi.
Þetta minnir mig á sögu, sem
Guðmundur Thoroddsen prófessor,
minn ágæti kennari, sagði mér.
Hann hafði skorið upp hlandkarl
og allt gekk vel. Ári síðar, á Þor-
láksmessu, var hann á gangi í
Austurstræti. Þá kom á móti hon-
um maður, svolítið rakur, og söng
við raust:
„Ólafur reið með björgum fram,
villir hann, stillir hann.
Hitti hann fyrir sér álfamær,
þar rauður loginn brann.
Bunan stendur beint út úr b . .. ,
bunan stendur beint út úr b . . .
fram.“
Þessi maður var mjög ánægður
með lífið og augsjáanlega þakk-
látur próf. Thoroddsen, en hafði