Læknaneminn - 01.04.1991, Side 50

EYKUR MINNKAR
HDL- KÓLESTERÓL KÓLESTERÓL
HJARTA ÆÐAVÆÐINGU ÞRÍGLÝSERÍÐ
ÆÐASTÆRÐ HYPERGLYCEMÍU
VIRKNI HJARTAVÖÐVANS GLÚKÓSA ÓÞOL.
SÚREFNISNÝTINGU í VEFJUM LÍKAMSFITU
MESTU ÆÐAVÍKKANDI GETU BLÓÐÞRÝSTING.
VÖÐVAMASSA OG STYRK HVÍLDARPÚLS
GLYKÓGEN GEYMSLU GETU. LÍKUR Á HJARTSL. TRUFLUNUM
BRENNSLU FITU. SYMPATÍSK VIÐBRÖGÐ
INSÚLÍN NÆMI. ANDLEGTSTRESS
EFNASKIPTAHRAÐA. BLÓÐFLÖGU SAMLOÐUN.
STRESSÞOL. LÍKUR Á HEILBRIGÐUM LÍFSHÁTTUM (magn tPA eykst)
TAFLA 1. Þjálfun og áhættuþættir hjarta og æðasjúkdóma. Möguleg áhrif (heimild 2).
blóðþrýsting , insulinnæmi og offitu ásamt öðrum
áhættuþáttum hjarta og æðasjúkdóma.
Hreyfingarleysi sem áhættuþáttur er það mikill að í
nýlegri grein þar sem bornar eru saman allar
faraldursfræði tilraunir á enskri tungu með það í huga
að finna tengs! hreyfingarleysis og hjarta og
æðasjúkdóma svokölluð meta analysa, kom í ljós að
þegar allar tilraunirnar sem uppfylltu ákveðið
gæðamat voru bornar saman, að tengslin voru a.m.k.
eins mikil og við reykingar, háan blóðþrýsting og háa
blóðfitu (1.2). Þessu virðast sumir læknar lítið hafa
ieitt hugann að og kennarar í læknadeild lítið og þar af
leiðandi ekki nemendur. Þetta er mjög slæmt þar sem
hreyfingarleysi tengist mun fleiri sjúkdórnum en
hjarta og æðasjúkdómum, m.a. ótímabærri
ellihrörnun. það er alveg jafn mikið hlutverk okkar
sem lækna að koma í veg fyrir sjúkdónta eins og að
lækna þá þegar þeir eru staðreynd, auk þess sem það
er miklu ódýrara. Nóg um það. Blóðfituáhrif
þolþjálfunnar auka hreinsun þríglyseriða úr blóði m.a.
vegna aukinnar virkni lipoprotein lipasa í vöðvum og
brennslu þríglýseríðanna sem orku. Styrkur HDL í
blóði eykst einnig en áhrifin á LDL eru óljósari og
tengdari mataræði.
StyrkurHDLeraðjafnaði 25% hærri íkonumen
körlum og eru því breytingar hjá þeim minni bæði við
þjálfun og mataræðisbreytingar.
Fjölmargar rannsóknir tengja styrk HDL
þjálfunarástandi einstaklingsins mælt sem v02 max.
eða mesta súrefnisupptaka (3.4).
Flestar tilraunir benda hins vegar til meiri
tengsla styrks HDL við líkamsfitu í prósentum (5). Ein
tilraun a.m.k. hefur þó getað sýnt fram á breytingu á
HDL án breytinga á prósentu líkamsfitu (6).
LDL- kólesteról virðist hinsvegar ekki hafa eins
mikla fylgni við þjálfun og það hefur við mettaða fitu
í fæðu (7). Það skýrir e.t.v. það hvers vegna þeir
íþróttamenn sem hafa lægst LDL reynast oft borða
fitusnauðari fæðu en aðrir.
Sumar rannsóknir hafa sýnt hækkun á LDL og
apo-B í sjúklingum með týpu IV
hyperkólesterólemíu, sem þýðir há þríglýseríð, þegar
þeir eru meðhöndlaðir með omega 3 fitusýrum sem
valda þríglýseríð lækkum. Þessu má þó snúa við með
þolþjálfun (8).
Þolþjálfun og áhrif hennar eru nokkuð vel
rannsökuðogmunbeturen áhrifkraftþjálfunnar,enda
hefur fáviska manna og fordómar gagnvart
kraftþjálfun ekki riðið við einteyming og er mál að
linni.
48
LÆKNANEMINN 1 1991 44. árg.