Læknaneminn - 01.04.1991, Blaðsíða 58

Námskrá í atferlis- og samskiptafræðum hefur
verið samin fyrir læknanema á fyrsta og öðru ári.
Megin markmið eru eftirfarandi (5):
1. Að kynna hugtök í sálarfræði, félagsfræði,
rökfræði og heimspeki, sem hjálpi þeim við að skilja
og skilgreina þann mannlega vanda, sem læknar
standa frammi fyrir í starfi sínu.
2. Að efla þroska þeirra og næmi fyrir eigin
tilfinningum og annarra.
3. Að efla siðferðisvitund þeirra og
ábyrgðartilfinningu gagnvart sjálfum sér sem
einstaklingum og samferðamönnum, bæði
sjúklingum og samstarfsfólki.
4. Að auka færni þeirra í mannlegum samskiptum.
5. Að auka færni þeirra við að afla sér þekkingar
með skipulegri leit og úrvinnslu heimilda og við að
setja niðurstöður fram, bæði munnlega og skriflega.
Samskipti við sjúklinga
Nauðsynlegt er að læra þau grundvallaratriði,
sem nefnd hafa verið hér að ofan með bóklegu námi,
en læknanemar ná engri færni í að lileinka sér þessi
hugtök og vinnulag nema með verklegri kennslu frá
byrjun. Því er lögð rík áhersla á að læknanemar
umgangist sjúklinga sem fyrst í náminu. Hér á eftir
verður lýst nánar verklegri kennslu á þessu sviði, sem
beitt hefur verið erlendis (6) og verið er að þróa hér í
kennslu á þriðja misseri. Atburðarásin gæti verið á
þessa leið:
Kennarinn útvegar sjúkling eða fjölskyldu, sem
hann þekkir vel og er tilbúin að spjalla við
læknanema.
Tveir læknanemar mæla sér mót við þennan
einstakling, helst á heimili hans ef hægt er.
Æskilegterað þeir hittist ítvö til þrjú skipti til þess
að nemarnir og sjúklingurinn geli íhugað
samskiptin milli funda.
í þessum viðtölum eiga læknanemarnir að leggja
áherslu á það að láta viðkomandi lýsa því hvernig
það er að vera sjúkur en einbeita sér ekki að
sjúkdómnum sem slíkum.
Læknanemarnir (allir eða minni hópar),
sjúklingurinn og kennari hittast síðan á
sameiginlegumfundi. Læknanemarnirkynnafyrir
hinum hvers þeir hafi orðið vísari í þessum
viðtölum. Sjúklingnum gefst síðan kostur á að
leiðrétta söguna eða bæta við hana og nemendur
geta spurt hann frekar. Veigamiklir þættir, sem
hafa áhrif á sjúkan einstakling eru nú skilgreindir
og ræddir sérstaklega.
Að lokum eru nemendur og sjúklingur spurðir að
því hver reynsla þeirra var af þessum kynnum og
hvort komið hafi upp einhver siðfræðileg
vandamál, s.s. varðandi þagnarskyldu o.s.frv.
Einnig er reynt að meta hvernig nemandanum
tókst að byggja upp sambandið.
Sem dæmi má nefna mynd 1, sem dregin var upp
af Jóni Jónssyni og tengslum hans við umhverfi sitt.
Jón fékk kransæðastíflu fyrir 7 árum og hafði áður
farið í aðgerð vegna brjóskloss. Starfsorka hans er
skert vegna þessa. Kennarinn útskýrði stuttlega
sjúkdóma Jóns og tengdi þá þannig strax við það sem
nemendurnir voru að lesa í líffæra- og lífeðlisfræði.
Jón Jónsson var síðan beðinn að segja frá því
andlega og líkamlega áfalli sem hann varð fyrir í
veikindum sínum. Það var sérstaklega fróðlegt að
heyra hvernig honum gekk að leysa peningamál sín og
hvaða stuðning hann fékk frá fjölskyldu sinni, vinum,
kunningjum og hinu opinbera. Jón hafði ekki mikinn
stuðning frá fjölskyIdunni og varð því mjög háður
aðstoð almannatrygginga.
Aukin ánægja eða á rangri hillu?
Nemandinn hefur nú fengið fyrstu reynslu sína
í að umgangast sjúkling og ræða við hann án afskipta
kennara. Hann hefureinnig farið í vitjun íheimahús og
þannig kynnst umhverfi hins veika og skynjað
56
LÆKNANEMINN 1 1991 44. árg.