Læknaneminn - 01.04.1998, Side 11

Blóðhagur
I einkirningasótt (mononucleosis infectiosa) sem er
algeng sýking af völdum Epstein-Barr veiru sést oft: fjölgun
á óeðlilegum lymfócýtum s.k. „atypical lymphocytosis" og
getur það stutt greininguna þó svo fjöldi sjúkdóma geti
valdið þessu ástandi.
MÓNÓCÝTAR
Fjölgnn á mónócýtum (monocytosis)
• Sýkingar s.s. berklar, hjartaþelsbólga, sárasótt,
mýrarkalda og ýmsar veirusýkingar.
• Blóðsjúkdómar s.s. hvítblæði og eitilfrumuæxli
(lymphoma).
• Bandvefssjúkdómar s.s. rauðir úlfar (lupus ery-
thematosus), iktsýki (arthritis rheumatoides) og
æðabólgur (vasculitis).
• Aðrir sjúkdómar s.s. sáraristilbólga (colitis
ulcerosa) og Crohn sjúkdómur ásamt ýmsum
krabbameinum.
EÓSÍNÓFÍLAR
Ef eósínófílar eru > 0.5x109/L þá er ástandið kallað
eosinophilia. Væg eosinophilia (0.5-1.0xl09/L) hefur
takmarkaða þýðingu ein sér.
Fjölgtm á eósínófílum (eosinophilia)
• Ofnæmissjúkdómar s.s. asthma, lyfjaofnæmi og
heymæði.
• Sýkingar ýmissa sníkla, sérstaklega ef um vefja-
íferð er að ræða s.s. trichinosis, schistosomiasis og
sullaveiki.
• Sumar sveppasýkingar s.s. coccidioidomycosis,
histoplasmosis og allergic bronchopulmonary
aspergillosis.
• Bandvefssjúkdómar s.s. rauðir úlfar, iktsýki og
sumar æðabólgur.
• Blóðsjúlcdómar s.s. polycythemia vera, Hodgkins
sjúkdómur og sumar gerðir hvítblæðis.
• Sumar bilanir í ónæmiskerfi.
• Ymis heilkenni eósínafjölgunar (hypereosino-
philic syndromes).
BASÓFÍLAR
Basophilia (>0.2xl09/L) er í sjálfu sér sjaldan vanda-
mál en gefur oft hugmynd um undirliggjandi sjúkdóma.
Fjölgun á basófilum (basophilia)
Sést við ýmsa blóðsjúkdóma s.s. polycythemia vera,
myelofibrosis, chronic myelogenous leukemia (CML)
og Hodgkins sjúkdóm.
Við skoðun á blóðstroki geta sést óþroskuð forstig
HBK og ástæður þess eru margvíslegar. Frumstæðustu
forstigin eru lympho- og myeloblastar og þeir sjást oft
í bráðahvítblæði. Séu þessar forstigsfrumur til staðar
verður að leita skýringa og á það alltaf við um tilvist
blasta en fjölgun á öðrum forstigsfrumum er stundum
hægt að meta út frá sögu og skoðun en algengt er að
þurfi að grípa til viðameiri rannsólcna en ekki verður
fjallað nánar um það vandamál að sinni.
3. BLÓÐFLÖGUR
Blóðflögur (BF) gegna veigamiklu hlutverld í storkn-
un blóðs og eru taldar með öðrum frumum í venju-
legum blóðstatus. Fjölmargir sjúkdómar geta haft áhrif á
fjölda blóðflagna sem og skýrast sum sjúkdómseinkenni
s.s. húðblæðingar oft af fækkun þeirra og skyldi alltaf
athuga þær vel ef um óeðlilegar blæðingar er að ræða
hjá sjúklingum. Auk talningar á BF er mælt MPV
(mean platelet volume) og reiknað út pct
(blóðflögukrít) og PDW (platelet size distribution
width). Þessum gildum svipar til MCV, hct og RDW
hjá rauðum blóðkornum. MPV og PDW gefa
hugmynd um stærðardreifingu BF og geta stundum
verið hjálpleg í greiningu sjúkdóma. Hins vegar hefur
pct takmarkað notagildi. Hér á eftir verður farið laus-
lega yfir orsakir truflana á fjölda BF en þær eru líkt og
truflanir á RBK og HBK ákaflega margvíslegar.
Fjölgun blóSflaga
(thrombocytosis, BF > 400xl(P/L)
• Sjúkdómar í blóðmyndandi stofnfrumum mergs,
s.k. myeloproliferative sjúkdómar s.s. poly-
cythemia vera, myelofibrosis, CML og essential
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.
9