Læknaneminn - 01.04.1998, Blaðsíða 67

Lífeðlisfræði rannsóknir á meltingarvegi.
LÍFEÐLISFRÆÐI HÆGÐALOSUNAR
Lífeðlisfræði hægðalosunar er í raun mjög flókin.
Eins og áður segir eru eklci til staðar hægðir í enda-
þarmi nema rétt fyrir hægðalosun. I lok svokallaðra
massahreyfingar sem gerist einu sinni til þrisvar á sólar-
hring berast hægðir niður í neðsta hluta sigmalykkju
ristils. Þá virðist koma fram sterk hreyfmg í þann hluta
ristilsins sem ýtir þá þeim hægðum niður í endaþarm-
inn. Um leið og hægðir berast niður í endarþarminn
verður þensla á endaþarmi sem svokallaðir „þannemar“
skynja sem eru fyrst og fremst í puborectalis vöðvanum
sem umlykur endaþarm. Um leið og þessir þannemar
eru ertir berast boð í tvær áttir. I fyrsta lagi gegnum
mænuviðbragð upp til heila og fmnur þá viðkomandi
fyrir hægðaþörf.
í öðru lagi berast boð einnig í
gegnum mænuviðbragð til innri
hringvöðvans sem þá slakar á og
opnast eins og trekt niður að
endaþarmsopinu. Við það síga
hægðirnar enn neðar í endaþarm-
inn og nemar sem liggja í slímhúð
endaþarmsins greina á milli lofts,
formaðra hægða og vökva. A sama
tíma hafa borist boð frá heilanum
niður til ytri hringvöðvans sem þá
dregst saman viljastýrt og lokar
endaþarmsopinu ef aðstæður eru
óheppilegar til hægðalosunar. Við
það að komast á salerni er slaltað á
ytri hringvöðvanum, þrýstingur
myndast inni í kviðarholinu sem
þrýstir ofan á þarminn, hring-
vöðvarnir opnast upp á gátt og
trektin er opin út þannig að hægð-
ir geta runnið niður. Um leið og
hægðir hafa runnið út dragast
hringvöðvarnir saman aftur og þrýstingurinn í kviðar-
holinu minnkar aftur. Til þess að hægðalosun sé eðlileg
þarf því þrennt til: í fyrsta lagi þurfa hægðir að vera
sæmilega formaðar til þess að þan nemarnir skynji þær
eðlilega, í öðru lagi þarf tilfmning í endaþarmi að vera
eðlileg og í þriðja lagi þurfa þeir vöðvar sem koma að
hægðalosuninni að starfa rétt. Ef einhver truflun verð-
ur í þessum þremur meginatriðum kemur fram truflun
á hægðalosun ýmist með hægðatregðu, hægðaleka eða
óþægindum tengdum hægðalosun.
Lífeðlisfræðirannsóknir á starfsemi endaþarms ganga
því út á að greina þessa þrjá þætti. Þær rannsóknarað-
ferðir sem eru notaðar til að rannsaka lífeðlisfræði
endaþarms eru þrýstingsmælingar, taugaleiðnipróf,
ómskoðun og skyggning hægðalosunar.
1. skref 2. skref 3. skref
IAS skaði - Biofeedback
Útiloka bólgur og Eðlileg Endaþarmsþrýstings- — IAS/EAS skaði- — Biofeedback Ef lélegur árangur
æxli með speglun mæling EAS skaði- Biofeedback íhuga ómskoðun og aðgerð.
— Skyntap- — Biofeedback
Tafla XI. Uppvinnsla hægðaleka.
65