Læknaneminn - 01.04.1998, Blaðsíða 24

Kulnun
og um leið vanhæfni. Ástandið finnst í fullyrðingunni:
„Eg hef engin jákvæð áhrif á þjáningar
skjólstæðinga minna“.
Niðurstöður eru oft fengnar með
úrvinnslu hvers þriggja ofan-
nefndra liða fyrir sig. Þeir eru síðan
skoðaðir með tilliti til margvíslegra
áhættuþátta kulnunar í starfi svo sem
takmarkaðri heimild til sjálfs-
ákvörðunar, að njóta ekki sjálf-
ræðis, að fá ekki að taka þátt í skipu-
lagi og mótun starfsins eða mark-
miðs þess og að bera of mikla ábyrgð
á því. Jafnframt er oft gerður saman-
burður við stjórnarform yfirmanns,
aimennt andrúmsloft á vinnustað, starfs-
ánægju og fullnægjandi stuðningi auk
ýmissa persónuþátta einstaklinga svo
sem aldurs og almenns ástands heima
fyrir. Helstu rannsóknarverkefnin eru
m.a. fólgin í könnun á samanburði
ýmissa starfshópa innan sömu
stéttar. Kannaðir hafa verið
ýmsir sérfræðingar
innan læknastéttar
auk lækna í náms-
stöðu, lækna starf-
andi utan stoinana
eða innan eða
samanburð á lækn-
um á ýmsum stofn-
unum.
Þannig er leitast
við að finna orsakir
kulnunar svo unnt verði að
draga úr, meðhöndla eða fyrirbyggja hana.
Allar þessar rannsóknir hafa vissulega vissa annmarka
er koma fram m.a. í formi M.B.I. prófsins, vanda við
mat á persónulegum þörfum einstaklinga og oft óljósu
mati á ýmsum álagsþáttum. Því ber að gæta vissan
varhug við niðurstöðum þeirra rannsókna sem hér
verður nánar getið.
RANNSOKNIR
Hér verður sagt frá nokkrum rannsóknum til þess að
gefa mynd af helstu vandamálum sem við er að eiga.
I ritstjórnargrein tímaritsins Lancet (14) er bent á
hættur þær sem fólgnar eru í auknu álagi og skertri
ánægju er læknar upplifa í starfi sínu. Sérstaklega er
bent á kulnun meðal heimilislækna og unglækna í
námsstöðum á sjúkrahús-
um í Englandi
(15,16,17).
Langur vinnu-
tími og mikið álag
hafa leitt til van-
líðunar, fleiri mis-
taka og oft ófull-
komins árang-
urs.
I niðurstöðum
rannsókna er Mas-
lach og Jackson
(18) gerðu á
starfsfólki þriggja
sjúkrahúsa lcomu
fram ýmsar áhuga-
verðar niðurstöður.
Læknar og hjúkrun-
arfræðingar fundu í
svipuðum
mæli til til-
finningaiegrar
þurrðar. Hins vegar bar á nokkrum mismun á sjálfs-
hvarfi og tilfinningu fyrir vanhæfni til að ná faglegum
árangri. Hjúkrunarfræðingar fundu síður til sjálfshvarfs
en áberandi meir fyrir tilfinningu fyrir að ná ekki
faglegum árangri. Niðurstöðurnar voru skýrðar með
því að konur hefðu mun meira þrek til að meðhöndla
tilfinningar annarra. Læknarnir, sem flestir voru karl-
menn, fengu hærri laun og meiri virðingu og nutu því
betur faglegs árangurs. Sameiginiegt með báðum starfs-
hópum var að þeim mun meir sem þau sinntu sjúk-
22
LÆKNANEMINN • 1. tbl. 1998, 51. árg.