Bændablaðið - 24.08.2023, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2023
Í upphafi þessa leiðara vil ég nota tækifærið
og óska íslenskum hestamönnum til
hamingju með stórgóðan árangur á
liðnu Heimsmeistaramóti sem haldið var
í Hollandi í upphafi mánaðar.
Heimsmeistaramótið er einn stærsti
vettvangur íslenska hestsins þar sem nítján
þjóðir taka þátt, en íslenski hesturinn er eitt
hreinræktaðasta hrossakyn heims og stolt
okkar þjóðar.
Má þess geta hér að útflutningsverðmæti
íslenska hestsins var um 1,6 milljarðar króna
árið 2022. Íslenski hesturinn og afurðir hans
eru á heimsmælikvarða en knaparnir okkar
eru þar engin undantekning, og öll náðu þau
í úrslit á Heimsmeistaramótinu.
Börn og aðrir minna þroskaðir menn
fóru að gramsa í mínum einkamálum
Þegar þessi leiðari er ritaður er hafin árleg
hringferð stjórnar og starfsfólks Bænda-
samtakanna. Fundirnir hafa verið vel sóttir
og í ár verður fundað með bændum um
starfsemi samtakanna, málefni sveitanna
og komandi tíð. Það sem einna helst hefur
brunnið á bændum eru starfsskilyrði
atvinnugreinarinnar og endurskoðun
búvörusamninga.
Stjórnvöld eiga að skapa bændum fjár-
hagslegt og stjórnsýslulegt svigrúm til að
nýta tækifærin í landbúnaði, en eftir sem
áður er endalaust þrengt að bændum þessa
lands og fyrirtækjum sem starfa í greininni.
Síðasta árið hafa komið mýmörg mál
frá Alþingi eða hinum ýmsum stofnunum
um auknar kröfur, auknar álögur og aukið
flækjustig. Minna hefur hins vegar verið
um einföldun regluverks, raunverulegar
aðgerðir og greiningu á starfsskilyrðum
og stöðu íslensks landbúnaðar á þessum
óvissutímum þar sem hækkanir síðasta árs
hafa ekki gengið til baka nema að mjög
litlu leyti.
„Er nokkuð skárra að lifa úti á landi
eða er lömunin betri hér? Er það praktískt
að sjúga mjólk úr sandi, er hægt að synda
í frjósandi hver?“ sagði í Þingmannagælu
Bubba Morthens. Á sama tíma og framlög
samkvæmt búvörusamningnum hafa dregist
saman að raunvirði hafa verið boðaðar
auknar álögur á íslenskan landbúnað sem
samanlagt ná hið minnsta 1.000 milljónum
króna á ársgrundvelli.
Telur þar einna mest auknar álögur
með breytingum á gjaldskrá MAST
sem metnar hafa verið á 500 milljónir á
ársgrundvelli, hið minnsta. Þetta þykir okkur
hjá Bændasamtökunum afar sérstakt, sér í
lagi í ljósi þess að fullkomið ósamræmi var
í greinargerð með þingskjalinu og síðan í
greinargerð með drögum að gjaldskrá MAST
sem fór í samráðsgátt stjórnvalda.
Þannig gerði greinargerðin í þingskjalinu
ráð fyrir að lögbundnar rekstrartekjur MAST
myndu hækka um 300–400 milljónir króna
frá því sem var, á meðan að í greinargerð
með drögum að nýrri gjaldskrá kom fram
að upphæðin myndi nema rúmlega 482
milljónum króna. Felst hækkunin m.a. í því
að gjald fyrir daglegt eftirlit í sláturhúsum
mun hækka úr 131 millj. kr. í 348 millj. kr.,
eða um 166% á sama tíma og sláturhúsum er
meinað að ná fram nauðsynlegri hagræðingu.
Þingmaður og svarið er:
Ne, e, e, ei, ne, ei.
Til upprifjunar má nefna að í stjórnar-
sáttmála ríkisstjórnarinnar segir að við
endurskoðun búvörusamninga verði
lögð áhersla á að tryggja fæðuöryggi
á Íslandi með því að efla innlenda
landbúnaðarframleiðslu.
Samkvæmt markmiðum búvörulaga skal
innlend framleiðsla vera í sem nánustu
samræmi við þarfir þjóðarinnar á hverjum
tíma og að kjör bænda séu í takti við kjör
annarra stétta.
Eftir sem áður hafa skilaboðin verið
þau að ekkert nýtt fjármagn verði sett í
búvörusamninga til þess að bændur geti
uppfyllt skyldur sínar samkvæmt búvöru-
lögum, þ.e. að framleiða landbúnaðar-
afurðir. Bændasamtökin kynntu fyrir
atvinnuvega- og fjárlaganefnd þingsins
að flestar búgreinar standa frammi fyrir
miklum áskorunum í sínum rekstri. staðan
er ekkert frábrugðin því sem var árið 2022,
þar sem hækkanir á aðföngum hafa ekki
gengið til baka.
Þar að auki hefur fjármagns- og launa-
kostnaður hækkað verulega milli ára.
Bændasamtökin gera ráð fyrir því að það
vanti um 9.400–12.200 milljónir króna
til að landbúnaðurinn geti staðið undir
rekstrarlegum skuldbindingum og eðlilegri
launagreiðslugetu árið 2023.
Þá má nefna að í dag stöndum við
frammi fyrir áskorun um hvernig við
látum nýliðun í íslenskum landbúnaði
raungerast. Talsvert vantar upp á hagstæð
lánakjör til íslensks landbúnaðar þar sem
fjármagnskostnaður er verulega íþyngjandi
þáttur. Við þurfum á nýliðun og framþróun
að halda í greininni.
Umhverfið þarf því að vera aðlaðandi
fyrir okkar unga fólk sem brennur fyrir
verkefnið. Ef þú gefur ungu fólki ekki
fyrirheit um framtíðina, landið og virði
þess að stunda þessa grein, þá mun það ekki
taka þá ákvörðun að gera landbúnaðarstörf
að framtíðarstarfi, og þá er illa komið fyrir
okkur sem þjóð.
Íslenskur landbúnaður er beinlínis
þjóðhagslega mikilvægt verk og
þingmaðurinn getur því ekki sagt
„Nei, e, e, ei, ne, ei.“
SKOÐUN
Matvælastofnun
Seglbúðir, litla sláturhúsið í Landbrotinu,
hefur tilkynnt að ekki verði slátrað þar í
næstu sláturtíð.
Ástæðan er meðal annars fyrirhugaðar
gjaldskrárhækkanir Matvælastofnunar vegna
þjónustu dýralækna í sláturhúsum.
Í umsögn eigenda Seglbúða um drög að
nýrri og endurskoðaðri gjaldskrá kemur fram
að um 800 prósenta verðhækkun á þessum
lið sláturkostnaðar verði að ræða hjá þeim.
Ekkert tillit sé tekið til fyrirtækja með litla
framleiðslu eða þarfa fyrirtækja sem líða
fyrir landfræðilegar takmarkanir.
Bændurnir segjast engin viðbrögð hafa
fengið við umsögn sinni, en sláturtíðin
nálgast nú óðfluga.
Tilkynningin var birt á Facebook-síðu
Seglbúða og í athugasemdum um færsluna
er Matvælastofnun ausin óhróðri.
Stofnunin hefur um langt skeið átt
undir högg að sækja ímyndarlega gagnvart
bændum – manni finnst eins og það hafi
verið þannig nánast alla tíð.
Hún varð til í byrjun árs 2008 við
sameiningu Landbúnaðarstofnunar,
matvælasviðs Umhverfisstofnunar og
matvælasviðs Fiskistofu.
Ég hóf störf við landbúnaðar-
blaðamennsku litlu síðar. Við höfum því
lengi fylgst að í verkefnum okkar.
Oft hefur stofnunin orðið fyrir óvæginni
gagnrýni, til dæmis þegar beinir hagsmunir
eru í húfi eða í tilfinningaþrungnum málum.
Nýleg slík dæmi eru af málum sem snerta
dýravelferð og riðuveiki í sauðfé.
Eðli starfsemi Matvælastofnunar er
auðvitað með þeim hætti að næstum
óhjákvæmilegt er að hún baki sér
ítrekað óvild meðal bænda, dýravina og
matvælaframleiðenda.
Hún lútir jú líka að vissu leyti boðvaldi
sameiginlegrar evrópskrar löggjafar sem
mörgum finnst að ekki passi alltaf vel inn í
íslenskan veruleika.
Þó held ég að það sé hollt fyrir alla
málefnalega umræðu að stofnunin fái
að njóta vafans í erfiðum málum, þegar
málavextir eru að einhverju leyti óljósir.
Í skýrslu Dýraverndarsambands Íslands,
Bætt dýravelferð – Staða og tillögur til
úrbóta, sem kom út fyrr á þessu ári, kemur
fram að framlag ríkisins til stofnunarinnar
árið 2022 hafi verið mun lægra en á fjórum
árum þar á undan, miðað við fast verðlag.
Það gefur tilefni til að ætla að
Matvælastofnun hafi verið vanfjármögnuð
að einhverju leyti á síðustu árum, til að geta
sinnt sómasamlega öllum þeim málaflokkum
sem henni er skylt að sinna – og þeim hefur
farið fjölgandi.
En mörgu er hægt að breyta og margt er
hægt að bæta – hjá Matvælastofnun eins og
hjá flestum öðrum – án þess að fjármunir
komi þar við sögu.
Lengi vel voru samskipti mín sem
blaðamanns við stofnunina nokkuð
stirð á köflum. Lengst af var starfandi
upplýsingafulltrúi hjá stofnuninni sem
öll samskipti fjölmiðlafólks áttu að fara
í gegnum. Fyrir fáeinum árum var það
fyrirkomulag aflagt um leið og staðan var
lögð niður.
Nú eru samskiptin skilvirkari og ég
hrósa starfsmönnum fyrir að nú heyrir
það nánast til undantekninga ef viðbrögð
við fyrirspurnum berast ekki fljótlega, þó
það geti enn tekið drjúgan tíma að fá þær
upplýsingar sem sóst er eftir.
Fyrir vinnslu á frétt í þessu blaði tók
13 daga að fá endanlegar upplýsingar um
mál sem snerti innflutning á kjúklingi frá
Úkraínu. Svörin sem bárust á þeim tíma
voru nokkur en misvísandi. Betra væri
að slíkar mikilvægar upplýsingar um
matvælaöryggi væru ekki svo torsóttar, nú
á tímum stafrænnar upplýsingamiðlunar.
/smh
Þingmannagæla
Mikið var um að vera í Laugardalshöllinni þann 26. ágúst 1977 við opnun einnar glæsilegustu heimilissýningu fyrr og síðar, Heimilið ´77. Var
það í þriðja skiptið sem slík sýning var haldin hérlendis og kynntu vel yfir 100 aðilar og fyrirtæki framleiðslu sína. Mátti augum líta allt frá
gluggatjöldum til bifreiða, sýningarstúlkur sýndu fatnað og gátu gestir átt von á happdrættisvinningi með hverjum keyptum aðgöngumiða.
Spenna var í lofti vegna þess, enda heil 12 litsjónvarpstæki meðal verðlauna svo og fjölskylduferð til Flórída. Aðsókn var með eindæmum góð
og voru forsetahjónin, Kristján og Halldóra Eldjárn, meðal þeirra sem heiðruðu opnunargesti með nærveru sinni. Mynd / Timarit.is
GAMLA MYNDIN
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim
í pósti gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 14.900
með vsk. Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar kr. 11.900 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartún 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294-2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
Ritstjóri: Sigurður Már Harðarson (ábm.) smh@bondi.is – Sími: 563 0300 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Hulda Finnsdóttir hulda@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Steinunn Ásmundsdóttir steinunn@bondi.is – Þórdís Anna Gylfadóttir thordisanna@gmail.com
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 866 3855
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: 33.000 – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621