Bændablaðið - 24.08.2023, Blaðsíða 57

57Bændablaðið | Fimmtudagur 24. ágúst 2023
Með blandaðan sauðfjárstofn
Á búinu, sem eins og áður segir, er
með 850 ær, eru m.a. 40 Texel ær. Þær
eru einungis notaðar til framleiðslu
á kynbótahrútum, sem svo aftur eru
notaðir á þorra hinna ánna sem eru að
meginstofni af skosku svarthöfðafé.
Ærnar bera oftast 5-6 sinnum á ævinni
á þessu búi, en sumar verða eðlilega
mun eldri og er sú elsta í ár 12 ára. Í
Skotlandi er heimilt að samstilla ær
og það er gert á búinu aðallega til að
dreifa burðinum betur.
Þannig eru 80 ær samstilltar og
svo hleypt til þeirra þannig að þær
fái burðardag um miðjan febrúar.
Þetta léttir mikið vinnuálagið á
búinu en þessar ær bera þá inni en
aðrar bera allar úti og án aðstoðar að
mestu. Aðspurð um hvort staðin sé
næturvakt á sauðburði þá sögðu þau
það ekki vera, mjög sjaldgæft væri
að hjálpa þyrfti kind við burð og þær
væru sterkar mæður sem verðu lömb
sín ef rándýr ber að.
Góð frjósemi
Frjósemin á búinu er mjög góð, 1,99
lömb að jafnaði og þá talinn með
burður gemlinga. Eins og gefur að
skilja er þónokkuð um þrílembur eða
jafnvel ær sem bera fleiri lömbum. Þar
sem flestar ærnar bera út er erfitt að ná
aukalömbunum nýfæddum og venja
undir einlembur eða ær sem hafa misst.
Þessi aukalömb eru því tekin
heim og alin í sérstakri aðstöðu, þar
sem þau fá hey og kjarnfóður að vild
auk þess sem þau fá mjólk úr fóstru
í 5 vikur, en eru þá snöggvanin af
mjólk. Í ár voru þau með 184 lömb
sem voru alin með þessum hætti.
Slátra aðra hverja viku
Meðalfallþunginn á búinu undan-
farin ár hefur verið 21,4 kíló og
er það með vilja gert, þ.e. að hafa
hann ekki hærri. Skýring á því er sú
að lömb sem eru þyngri en 22 kíló
falla í slakari verðflokk. Fyrsti hópur
lamba fór í slátrun í byrjun júní í ár
og um var að ræða lömb undan Texel
ánum, sem talin voru fyrst tilbúin til
slátrunar. Nicola sagði að hún stefni
að sem mestum fallþunga, en þó að
halda þeim innan framangreindra 22ja
kílóa fallþunga. Til að ná sem mestum
hagnaði af sauðfjárræktinni er því
notuð sjálfvirk tölvuvog sem hópurinn
er vigtaður með og sé réttum lífþunga
náð, flokkar kerfið lambið sjálfkrafa til
hliðar fyrir sláturbílinn. Hreint magnað
kerfi. Þau senda svo lömb í slátrun
tvisvar í mánuði, allt fram í október,
þegar síðustu lömbin fara.
1.230 krónur fyrir kílóið!
Í byrjun sumars er verðið á lambakjöti
í Skotlandi nokkuð hátt og fengust 7,2
pund fyrir kílóið við fyrstu slátrun,
eða um 1.230 krónur. Þegar íslenski
hópurinn var í heimsókn var komið
að annarri slátrun og reiknaði Nicola
með að fá töluvert lægra verð að þessu
sinni eða um 6,3 pund fyrir kílóið eða
sem svarar 1.070 króna.
Ullin kostar
Unnusti Nicolu vinnur við rúning
og fósturvísatalningar og sagði hann
aðeins frá sínu starfi. Hann fær 1,4 pund
fyrir rúninginn eða um 240 krónur.
Bændur borga þó meira en það
eða 1,7 pund fyrir rúninginn.
Mismunurinn, um 50 krónur, rennur
til verktakafyrirtækis sem tekur sem
sagt mismuninn í umsýslukostnað en
verktakafyrirtækið á allan tækjabúnað,
nema klippurnar, og sér verktakinn
einnig um það sem snýr að bókhaldi,
verkskipulagi o.þ.h.
Nicola sagði að hún fengi ekki
nema 0,3 pund fyrir kílóið af ullinni
núna, um 50 krónur, og að hún fái fyrst
greitt fyrir ullina 12 mánuðum eftir að
hún sendir hana inn. Hún sagði einnig
að ullin standi engan veginn undir
rúningnum, sem er þveröfugt á við
stöðuna fyrir nokkrum árum. Þá hafi
bændur fengið mun meira fyrir ullina
og hún hreinlega skilað tekjum og því
heyrist nokkuð í skoskum bændum
núna þ.e. vegna lágs ullarverðs.
Hún sagði þó réttilega að þetta sé í
raun dýravelferðarmál, ærnar þarf
einfaldlega að rýja, og því ekki beint
hægt að horfa beint á útreikninginn
þ.e. að ullarverðið eigi einhvern
veginn að standa undir kostnaðinum
við rúninginn. Þetta snúist um
heildarveltu búsins og sagði hún ekki
rétt að horfa einangrað á einn hluta
rekstrarins eins og t.d. kostnað við að
rýja og tekjur af ull.
Simmental holdakýr
Holdakýrnar, sem eru 240 talsins,
eru að stofninum til Simmental en
þarfanautin sem hvert um sig sinnir
40 kúm, eru aftur á móti af bæði
Charolaise og Limousine kyni. Þau
hafa á undanförnum árum verið með
þessi naut til skiptis og í ár voru þetta 5
einkar myndarleg Charolaise naut og
eitt Limousine, hvert um sig í kringum
eitt tonn að þyngd! Bústofninn er því
að verða blandaður hægt og rólega
en ekki var frekar útskýrt af hverju
þessir ábúendur ákváðu að fara þessa
leið í ræktun.
Kýrnar bera í tveimur hópum
Kýrnar bera í tveimur meginhópum
þar sem helmingur þeirra ber að vori
og hinn að hausti. Með þessu fæst
jafnara álag á beitina og vinnulagið
á búinu. Burðurinn fer allur fram í
sérstakri inniaðstöðu, þar sem hægt
er að fylgjast með þeim, merkja
kálfana o.s.frv. og setja svo kú og
kálf út þegar búið er að merkja og
skrá. Sama aðstaða er svo notuð að
hausti, þegar hinar 120 bera.
Með fimm vindmyllur
Búið er ekki einungis með ær og
kýr heldur einnig fimm vindmyllur
og er hver þeirra 2,05 MW að
stærð, alls 58 metra háar upp í
mitt stöðvarhúsið. Tilkomumikil
mannvirki sem ábúendurnir voru
mjög ánægðir með enda skila þessar
vindmyllur gríðarlega mikilvægum
tekjum inn á búið.
Í Skotlandi fá bændur, þ.e.
landeigendur, greidda landleigu
fyrir hverja vindmyllu í samræmi
við orkuframleiðslu hennar.
Fæstir bændanna eiga vind-
myllurnar sjálfir heldur eru þær í
eigu orkufyrirtækja, sem aftur fá
aðgengi að landi bændanna gegn
hlutfallsgjaldi. Ekki var sérstaklega
nefnt hvert þetta hlutfall var en þau
upplýstu að hver vindmylla hefði
í fyrra skilað þeim 250 þúsund
pundum í leigutekjur, eða nærri
43 milljónum króna! Þá nefndu
þau að í samanburði við veltuna af
sauðfjárbúinu þá þarf ekki nema tvær
vindmyllur til að skila sömu veltu
og allar 850 ærnar. Það þarf vart að
undra að bændur í Skotlandi kjósi að
fá vindmyllur upp á hæðirnar við bú
sín enda hefur tilkoma vindmyllanna
bjargað mörgum búum í dreifbýli
Skotlands, þar sem tekjustofn þeirra
hefur styrkst gríðarlega eins og sést
á framanrituðum tölum.
Í næsta tölublaði Bænda-
blaðsins verður birtur síðari hluti
umfjöllunarinnar um bænda-
heimsóknir þessarar áhugaverðu
Skotlandsferðar ungra bænda í
sumar.
Graeme Fraser fyrir miðju ásamt hinum íslensku gestum. Mynd / Graeme Fraser
Hæst dæmda kvíga Stóra-Bretlands árið 2023. Mynd / Snorri Sigurðsson
Hluti nautanna sem fara á uppboð í október. Mynd / Lára Þorsteinsdóttir Roelfs
| S t r ú k t ú r e h f | w w w . s t r u k t u r . i s | s t r u k t u r @ s t r u k t u r . i s |
| B æ j a r f l ö t 9 | 1 1 2 R e y k j a v í k | S í m i : 5 8 8 6 6 4 0 |
Límtré-Timbureiningar
Stálgrind
Yleiningar
PIR
Steinull
Sími: 517-8240 - Súðarvogur 20 - www.eyjalind.is
Vertu vinur okkar á Facebook
Sæti og varahlutir í
- Lyftara
- Vinnuvélar
- Vörubíla
- Báta