Bændablaðið - 19.10.2023, Qupperneq 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 19. október 2023
FRÉTTIR
Gæði fyrir dýrin og þig!
FB Reykjavík
Korngarðar 12
570 9800
FB Selfoss
Austurvegur 64 a
570 9840
FB Hvolsvöllur
Duftþaksbraut 1
570 9850
www.fodur.is
fodur@fodur.is
Aukabúnaðarþing
verður haldið 14. nóvember 2023 á Teams.
Sjá nánar á bondi.is
Stjórn Bændasamtaka Íslands.
Fjárhagsvandi bænda:
Biðlað til stjórnvalda
Fulltrúar Bændasamtaka Íslands
funduðu með atvinnuveganefnd
Alþingis 12. október þar sem
slæm fjárhagsstaða bænda var
til umræðu.
Þórarinn Ingi Pétursson, for-
maður nefndarinnar og þingmaður
Framsóknarflokks, segir fundinn
hafa verið góðan. „Fulltrúarnir
komu til fundar við okkur með
skýr skilaboð um þessa alvarlegu
stöðu. Þau óskuðu eftir því að
tilteknar leiðir yrðu lagðar fram af
stjórnvöldum; hvað væri í raun í boði
til að leysa erfiðasta vandann,“ segir
Þórarinn Ingi.
Ekki bein fjárútlát í boði
Hann segir ljóst að málið fari úr
atvinnuveganefnd til umfjöllunar
í nokkrum ráðuneytum áður en
endanlega verður ljóst hvaða úrræði
verða í boði. Hann býst ekki við að
um bein fjárútlát verði að ræða, til
dæmis í gegnum búvörusamninga,
heldur verði reynt að finna önnur
úrræði. „Kannski eru möguleikar
á breytingum á lánafyrirkomulagi;
mögulega með aðkomu Byggða-
stofnunar – við erum með marga
bolta á lofti.
Það er þó á hreinu að engin ein
leið dugar til, við þurfum að skoða
ýmsar aðgerðir. Til dæmis er toll-
verndin hriplek og svo er fjármagns-
kostnaðurinn að sliga landbúnaðinn.
Kynning þeirra var mjög góð og
skilmerkileg og ég heyri hér innan
atvinnuveganefndar að það skilar því
að menn ganga með opnum huga til
verkefnisins,“ segir Þórarinn Ingi.
Fundir fram undan með
ráðherrum fjármála og matvæla
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtaka Íslands, segir að farið
hafi verið yfir hina alvarlegu stöðu
bænda á rekstrarlegum forsendum.
„Viðbrögðin voru jákvæð en hvað
verður um efndir er erfitt að segja.
Við munum funda með fjárlaganefnd
á föstudaginn og fara yfir stöðuna.
Jafnframt er fyrirhugað að funda
með ráðherrum fjármála og matvæla,
vonandi á fimmtudag. Hver árangur
verður er erfitt að segja en við höfum
ítrekað að vandinn vegna aukins
rekstrarkostnaðar, sem viðurkenndur
var á síðastliðnu ári, hefur ekki
breyst. /smh
Þórarinn Ingi Pétursson, formaður
atvinnuveganefndar. Mynd / Alþingi
Loftslagsbreytingar hafa
umtalsverð áhrif á Ísland
Fjórða matskýrsla vísindanefndar
um loftslagsbreytingar var gefin út
og kynnt þann 18. október.
Skýrsluhöfundar segja hana
staðfesta að áhrifa loftslagsbreytinga
sé farið að gæta á náttúrufar og
lífsskilyrði hérlendis.
Áhrif má þegar sjá á afkomu jökla,
vatnafari, lífríki á landi og aðstæðum
í sjó. Veðurfar og náttúruaðstæður á
Íslandi og hafinu í kring verða í lok
aldarinnar án fordæma frá upphafi
byggðar. Þá muni súrnun sjávar og
hlýnun breyta umhverfisaðstæðum
og útbreiðslusvæðum tegunda í
hafi. Frá þessu er greint í ágripi
skýrslunnar.
Þá muni loftslagsbreytingar hafa
umtalsverð áhrif á uppbyggða innviði
og atvinnuvegi, ásamt því að skapa
áskoranir í geirum þar sem viðbrögð
við hlýnun geti haft jákvæð áhrif í
för með sér. Áhrif loftslagsbreytinga
erlendis geti skapað kerfisáhættu
á Íslandi, til dæmis með áhrifum
á aðfangakeðjur, fæðuöryggi og
lýðheilsu. Loftslagsbreytingar muni
enn fremur hafa áhrif á verðlag,
fjármálastöðuleika og öryggi
fjármálakerfisins. Aðlögun að og
viðbrögð við loftslagsvandanum
muni krefjast umbyltingar í neyslu,
iðnaði og tækni.
Helstu ályktanir vísindanefndar-
innar eru meðal annars þær að
mikilvægt sé að draga sem mest
úr losun gróðurhúsalofttegunda
og aðlagast þeim breytingum sem
óumflýjanlegar eru. Þá sé regluleg
vöktun og greining á náttúrufari,
lífríki og samfélagi forsenda þess
að hægt sé að fylgjast með þeim
breytingum sem loftslagsbreytingar
hafa í för með sér. Enn fremur þurfi
fjármögnun loftslagsaðgerða og
aðlögunar að vera trygg, ásamt því
sem hvatar til samdráttar í losun
þurfi að vera til staðar.
Ræktunarskilyrði hérlendis verða
gjörbreytt í lok aldarinnar frá því
sem nú er – jafnvel þó markmið
Parísarsáttmálans um að halda
hlýnun innan 2 °C náist. Jákvæðra
áhrifa hefur gætt á kornrækt og
raungerist hlýrri sviðsmyndir verði
hægt að rækta korn til manneldis á
nær öllu ræktarlandi. Þó geti hlýnun
haft í för með sér aukna uppgufun og
því þurfi meiri úrkomu til að viðhalda
sama rakastigi í jarðvegi og áður.
Vísindanefnd um loftslagsbreytingar
er skipuð af ráðherra og er ætlað
að kortleggja ástand þekkingar á
loftslagsbreytingum og áhrifa þeirra
á Íslandi. /ÁL
Hlýnandi loftslag hefur bætt skilyrði til kornræktar. Mynd / ÁL
Vinsamlega hafið samband við Björgvin Guðjónsson, búfræðing
og löggiltan fasteignasala í síma 510-3500 og 615-1020
eða á netfangið bjorgvin@eignatorg.is
Skipholt 50b, 105 Reykjavík
Vegna aukinnar eftirspurnar óskum
við eftir bújörðum á söluskrá
Gallaður Sprettsáburður
– Bændur ósáttir við þær bótagreiðslur sem eru í boði
Gallaður áburður frá Skeljungi,
úr vörulínu Spretts, fór í dreifingu
í vor. Um 3.000 pokar með slíkum
áburði var dreift á Suður- og
Vesturlandi. Bændur eru óánægðir
með þær bætur sem bjóðast.
Skeljungur virðist ætla að fara
þá leið að semja við hvern og einn
sérstaklega. Um tvenns konar galla
er að ræða; annars vegar er galli í
sjálfum áburðinum, áferðinni sem
reyndist vera kögglakennd og gerði
það að verkum að erfitt gat verið að
dreifa honum. Hinn gallinn snýr að
pokunum sem notaðir voru undir
Spretts OEN áburð, en á þeim voru
glufur þar sem regnvatn átti greiða
leið inn í sekkina í rigningartíð fyrri
part sumars.
Katarínus Jón Jónsson í Gröf er
einn þeirra bænda í Dölum sem fengu
gallaða áburðinn. „Áburðurinn kom
blautur úr pokum og kögglaður – og
mikið ryk í honum. Við fengum fá
svör í allt sumar varðandi mögulegar
bætur, aðeins að þetta væri í vinnslu.
Svo núna þremur dögum fyrir eindaga
þá fæ ég allt í einu kredit-reikning.
Mér sýnist að okkur standi til boða um
16 prósenta afsláttur af heildarverði og
inni í þeirri upphæð eru bætur vegna
vinnunnar við að koma áburðinum á
túnin,“ segir Katarínus, sem þykir boð
Skeljungs vera fyrir neðan allar hellur.
„Þeir bændur sem ég hef haft
samband við eru ósáttir með viðbrögð
og bætur sem Skeljungur býður.
Sýnist fyrirtækið ætla að semja við
hvern og einn og reyna þannig að
kæfa þetta sem mest. Svo bæta þeir
bara þann áburð sem var harður, en
ekki OEN tegundir eða N27 þó það
hafi verið gallaðar vörur líka,“ bætir
hann við.
Ófullnægjandi afhending á
köfnunarefnisgjafa
Í tölvupósti frá Önnu Berglindi
Halldórsdóttur, sölumanni Skeljungs,
til bænda á Vesturlandi eru
ástæður fyrir hinum gallaða áburði
útskýrðar. Þar segir að ljóst sé að
um ófullnægjandi afhendingu hafi
verið að ræða á köfnunarefnisgjafa.
Framleiðandinn hafi viðurkennt
að hafa lent í basli með kaup á
köfnunarefni vegna þess að á tímabili
lokuðust öll viðskipti til Rússlands
og fóru þá leið að kaupa einn farm
af framleiðanda sem hann hafði
aldrei áður átt í viðskiptum við. Þetta
köfnunarefni hafi verið afgreitt of
heitt í þetta skiptið og þegar það fór
ofan í kalt skipið hafi myndast raki
í því. Það hafi svo verið notað sem
hráefni í tví- og þrígildar tegundir.
Engar grunsemdir hafi vaknað í
framleiðsluferlinu, en síðar hafi orðið
ljóst að úr því að þessi raki myndaðist
verður samloðun efnisins og harkan
í korninu lítil.
Áburðinum var skipað upp í
Þorlákshöfn og á Grundartanga. Í
póstinum kemur fram að sá sem fór
á Grundartanga hafi verið mun verri.
Mikil kögglamyndun hafi orðið í
rakanum neðst í skipinu.
Afleiðingin hafi verið sú að
mörgum gekk erfiðlega að dreifa
áburðinum og kalkið sat gjarnan eftir í
dreifaranum. Teknar hafi verið prufur
úr áburðinum og komið hafi í ljós að
öll tilskilin næringarefni hafi verið til
staðar. Svikin hafi ekki verið í sjálfum
efnunum heldur í dreifigæðunum. Í
póstinum er einnig fjallað um gallann
í pokunum sem notaðir voru undir
OEN áburð. Þar segir að gallinn hafi
ekki komið í ljós í byrjun, en hafi
afhjúpast þegar leið á júnímánuð í
mikilli rigningartíð.
Lagði til að bændur
fengju fullar bætur
Anna Berglind segist hafa talað
fyrir því hjá ráðamönnum Skeljungs
að bændur fengju 100 prósent
endurgreiðslu á þeim sekkjum sem
eitthvað voru gallaðir, en ekki fengið
hljómgrunn fyrir því. Katarínus segir
að bændur hafi leitað til lögfræðings
Bændasamtaka Íslands um liðsinni
í samskiptum við Skeljung um
frekari bætur og hvetur aðra bændur
í sömu stöðu til að hafa samband við
samtökin.
Í svari Þórðar Guðjónssonar,
forstjóra Skeljungs, við fyrirspurn
blaðamanns, segir að frá því að
Skeljungur byrjaði að selja Sprett
árið 2004 hafi fyrirtækið aldrei lent
í slíkum gæðavandamálum. „Við
hörmum þetta mjög og erum að reyna
að koma til móts við bændur eins vel
og nokkur kostur er á. En þar sem
megnið af þessum áburði var notaður
á túnin var ómögulegt að sækja
skaðabætur í gegnum tryggingar.
Því fórum við þá leið að meta
tjónið út frá auknu vinnuálagi við
að nota áburðinn og er Skeljungur
að endurgreiða til þeirra sem lentu í
þessu um 40 milljónir nú í október.
Ásamt því að endurgreiða þá sekki
sem ekki voru notaðir,“ segir Þórður.
/smh
Katarínus Jón Jónsson í Gröf.
Mörgum bændum gekk erfiðlega að dreifa gallaða áburðinum.