Bændablaðið - 14.12.2023, Qupperneq 73

73Bændablaðið | Fimmtudagur 14. desember 2023
Davíð og Stefán eru syngjandi veislustjórar
stefanhelgi@gmail.com eða s. 896-9410.
Þorrablót og skemmtanir
um allt land
Hafðu
samband á
stolpigamar.is
eða í síma
568 0100
stolpigamar.is
Snjallar lausnir Hentugar húseiningar
Hver grunneiningin er 20 fet og vel einangruð í hólf og gólf og
kemur tilbúin með hurð, gluggum, loftljósum, rafmagnsofni og
rafmagnsinnstungum. Auðvelt er að sníða nýjar húseiningar eftir
þörfum og óskum hvers og eins.
Hafðu samband við
okkur og fáðu allar
nánari upplýsingar
eða kíktu í heimsókn.
KLETTAGARÐAR 3-5 | 104 REYKJAVÍK | STOLPIGAMAR@STOLPIGAMAR.IS
Atvinnuvegur á traustum grunni
H rossin hafa alla Íslandsbyggð
haft sérstöðu á meðal búpenings
landsins, ekkert húsdýranna stóð
manninum nær en hesturinn nema
ef vera skyldi hundurinn.
Ísland hefði
enda verið
óbyggilegt án
hestsins. Hann
var reið- og
t r ú s s h e s t u r ,
burðar- og
dráttardýr og
akhestur, eftir
að kerrur og
vagnar komu
til sögunnar. Reiðmennska sem
íþrótt var og ástunduð hjá ýmsum
alla tíð. Þegar á nítjándu öldina leið
öfluðu bændur sér og mikilla tekna
með lífhrossaútflutningi. U m miðja
tuttugustu öld ruddi véltæknin sér
til rúms og var þá reiknað með að
saga hestsins væri úti. Hefðbundinn
útflutningur hrossa hrundi einnig.
Framsýnir menn höfðu þó allnokkru
fyrr byrjað að kynna hestinn sem reið-
og sporthest úti í heimi og hesthneigt
fólk sem flutt var á mölina fór og
að stunda útreiðar. Hestamennska í
þéttbýlinu jókst og varð almennari
og úflutningur efldist að nýju en nú
eingöngu sem reiðhrossamarkaður
á breiðu verðbili. Íslenska hestinum
var þar með borgið. Þetta er í raun
eitt af glæsilegustu dæmum sem
þekkjast um að gömlu landkyni
í útrýmingarhættu sé fundið
nýtt hlutverk og tilvist þess þar
með borgið.
Á fyrrihluta síðustu aldar
grasseruðu illvígar fjárpestir sem
leiddu til niðurskurðar sauðfjár.
Bændur í stóðsveitum, þar sem
víða var mikil hefð að búa við fjölda
hrossa, hleyptu upp stóðum sínum
og fóru að framleiða folaldakjöt.
Ísland er og þannig gert frá
náttúrunnar hendi að hér er mikið
víðlendi grasi vaxi ð, það hentar því
afar vel fyrir beitarpening. Þetta
allt opnaði síðar meir á möguleika
til að starfrækja nýjan atvinnuveg
innan hrossahaldsins, til hliðar við
kjötframleiðsluna, sem eru nytjar
á blóði úr fylfullum hryssum til að
framleiða verðmætt frjósemishomón
( P MSG / eC G ) .
B lóðnytjar og uppby gging
öflugrar þekkingardrifinnar
atvinnustarfsemi
Söfnun blóðs úr fylfullum hryssum
hófst hér á landi seint á áttunda áratug
síðustu aldar og hefur staðið yfir æ
síðan og er fyrir löngu síðan orðin
rótgróin afurðaframleiðslugrein
innan íslensks landbúnaðar. Fyrst í
stað var blóðið flutt út ómeðhöndlað
til vinnslu erlendis. Síðar var farið að
þróa starfsemina í átt að fullvinnslu
en ýmsir byrjunarörðugleikar komu
upp, hvoru tveggja af þekkingar- og
rekstrarlegum toga. Ú r því öllu hefur
þó ræst og leiðin síðan legið stöðugt
upp á við.
Fyrirtækið Ísteka ehf. var
stofnað árið 1990 og hefur frá
upphafi framleitt virka lyfjaefnið
sem þarf til að fullvinna áðurnefnt
frjósemishormón. Með hagnýtingu
þess næst að bæta framleiðni
og velferð búfjár og draga úr
kolefnisfótspori í nútíma landbúnaði.
Hvað nánari útskýringu þessa
og fjölmargs annars varðar skal
vitnað til heimasíðu fyrirtækisins,
w w w .isteka.is.
Ísteka er framsækið og
þekkingardrifið fyrirtæki. Konur
eru 52% starfsfólksins, þær skipa
33% stjórnar fyrirtækisins og 60%
stjórnenda. Helmingur starfsfólks
er háskólamenntaður, allt frá B.Sc .-
gráðu upp í P h.D. og af fjölmörgum
þjóðernum. Allar tekjur fyrirtækisins
eru í erlendum gjaldeyri og námu
um 1,7 milljörðum íslenskra
króna á árinu 2022 og eru
vaxt armöguleikarnir miklir.
S jónarmið um velferð bú fjár
Á síðustu árum hafa blóðnytjarnar
mátt sæta harðri gagnrýni og
haldið er fram að í þeim felist
kerfisbundið dýraníð. Hvort tveggja
bændur og fyrirtækið hefur þar
verið haft að skotspæni. Þessu er
mótmælt sem tilhæfulausum áburði.
Staðreyndirnar tala enda sínu máli
en hvergi í nokkurri annarri búgrein
eru meiðsli fátíðari og afföll minni
en í blóðnytjunum. Búgreinin er og
undir miklu eftirliti og er þar stuðst
við lög um velferð dýra, nr. 55/ 2013
og tilheyrandi reglugerðir settar við
þau lög.
Í fyrstu grein dýravelferðarlaganna
segir svo auk almennra ákvæða: „...
Enn fremur er það markmið laganna
að þau [ dýrin] geti sýnt sitt eðlilega
atferli eins og frekast er unnt.“
Augljóst er að ekki er þetta ákvæði
betur tryggt í nokkru búfjárhaldi
en í blóðnytjunum. Þær fara fram
á tólf vikna tímabili ár hvert, ekki
er tekið blóð oftar en í átta skipti úr
sömu hryssunni og alltaf framkvæmt
af dýralæknum í samræmi við
viðurkennt verklag. Samanlögð
árleg dvöl hryssnanna við blóðtöku
er að jafnaði um ein klukkustund.
Í annan tíma lifa hryssurnar undir
vökulu auga mannsins vissulega en
óáreittar með öllu; nema hvað varðar
aðgerðir þeim til góða eða mjög
svo þóknanlegar, s.s. ormalyfsgjöf,
hófhirðing, beit og útgjöf og svo
vitanlega að vera hleypt til hests.
S taða bú greinarinnar og horfur
Staða blóðnytjanna sem búgreinar er
góð; vaxt armöguleikar í útflutningi
afurðarinnar eru miklir og færir
greinin nú þegar fleiri hundruð
milljónir inn í hagkerfi sveitanna.
Þetta gæti enn vaxi ð og þá án þess
að knýja bændur til stórfjárfestinga
með tilheyrandi vax tabyrði og
mögulegum skuldavanda. Nú eru
þó blikur á lofti og af mannavöldum,
þar eð matvælaráðherra ákvað
öllum að óvörum að taka til greina
áminningarbréf ESA frá 10. maí
sl. og felldi úr gildi reglugerð um
blóðtöku úr fylfullum hryssum, nr.
900/ 2022. Þess í stað setti ráðherra
starfsemina undir reglugerð nr.
460/ 2017 um vernd dýra sem notuð
eru í vísindaskyni og innleiddi þar
með tilskipun 2010/ 63/ EB. Skoðun
Ísteka, studd m.a. lögfræðiálitum,
er sú að reglugerðin eigi ekki
við og að ráðherra hafi farið út
fyrir valdsvið sitt. Hér er ekki um
vísindastarf að ræða; blóðnytjarnar
eru hrein og klár afurðaframleiðsla
og úrvinnslan vissulega framkvæmd
með gagnreyndum aðferðum
hagnýtra vísinda sem eru síður en
svo á tilraunastigi.
Ísteka fyrir sitt leyti og forysta
Bændasamtaka Íslands, f.h.
umbjóðenda sinna, hafa mótmælt
þessum gjörningi matvælaráðherra
sem ítarleg lögfræðiálit benda til
að hafi verið rangur. Í þessu efni
mætti og spyrja ríkisstjórnina og
þingmenn ýmsa, sem mótmælt
hafa svokallaðri gullhúðun EES-
gerða, samanber fréttatilkynningu
utanríkisráðuneytisins frá 13 .
október sl., hvað svona lagað
sem mætti jafnvel kalla eitthvað
enn meira en gullhúðun, eigi að
fyrirstilla.
Leyfi Mast til handa Ísteka, til að
framkvæma blóðtöku úr hryssum,
gildir til 5. október 2025. Ísteka hefur
tilkynnt yfirvöldum að fyrirtækið
líti svo á að þrátt fyrir áðurnefnda
breytingu á regluverki muni
fyrirtækið vinna skv. gildandi leyfi
og endurnýja það í fyllingu tímans
reglum samkvæmt. Jafnframt hlýtur
röng ákvörðun matvælaráðherra, sjá
fyrr, að verða afturkölluð. Fyrirtækið
áréttar hér með þá staðreynd að það
hefur gilt leyfi til blóðtöku til og
með 5. október 2025 og mun vinna
samkvæmt því.
Nú líður að helgum tíðum. Ísteka
þakkar árið sem er að líða og óskar
lesendum öllum árs og friðar.
K ristinn H ugason,
samskiptastjóri Ísteka.
K rist inn
H ugason.
TIL LEIGU
Gott, um 200 fm. einbýlishús á vinsælum
stað í 230 Keflavík til leigu í 3 mánuði.
Til greina kemur að selja húsið
á leigutímanum, eða eftir leigu.
Skjólsæl og róleg staðsetning.
Allar nánari upplýsingar gefur
Jóhann í síma: 868-3144.