Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Qupperneq 5

Sigríður Rögnvaldsdóttir:
KÓLIBRÍTUNGNAÁTIÐ
UM FAGURBÓKMENNTIR í NÚTÍMAÞJÓÐFÉLAGI
I.
Staða fagurbókmennta í nútímaþjoðfélagi er efni sem fræði-
rnenn, rithöfundar og ýmsir aðrir hafa velt töluvert fyrir sér á
undanförnum árum. Surnir hafa látið sér nægja hversdagslegar
vangaveltur en aðrir reynt að kanna þætti sem þetta mál varða
með rannsóknum og skoðanakönnunum og draga skynsamlegar
ályktanir af niðurstöðunum. Um þetta hefur lítið verið skrifað á
íslensku og fáar rannsóknir verið gerðar sem snerta ísland
sérstaklega en urn flestar þær kannanir sem þó hafa verið gerðar
hérlendis má lesa í riti Ólafs Jónssonar frá 1982, Bækur og
lesendur. Þar er þó ekki eingöngu fjallað um fagurbókmenntir
heldur einnig annað lesefni, þátt bóklestrar í daglegu lífi manna
og almennt um lestrarvenjur. Hér er ekki ætlunin að ræða þessar
kannanir sérstaklega heldur gefa gaurn að stöðu fagurbókmennt-
anna í vestrænum þjóðfélögum samtímans og hugmyndum manna
urn framtíðarþróun í því efni.
Nú væri ekki úr vegi að byrja á því að útskýra hvað hér er
átt við þegar talað er um fagurbókmenntir. Skilningur manna á
hugtakinu hlýtur vissulega að vera eitthvað mismunandi, enda
afar hæpið að ætla að hægt sé að flokka bókmenntir eftir gæðum
eða ^fegurð" svo einhlítt sé. Smekkur rnanna er misjafn og sama
verkið getur horl't ólíkt við mismunandi þjóðum eða þjóðfélags-
hópurn á mismunandi tímum. Ég læt mér því nægja þá viðurkenndu
en almennu skilgreiningu, að fagurbókmenntir séu þau skáldrit
sem eru listræn að framsetningu (sbr. Hugtök og heiti). Á hinn
bóginn er það svo háð ríkjandi mati og viðhorfum hvað telst vera
listræn framsetning og hvað ekki. Yfirleitt eru það bókmennta-
fræðingar og gagnrýnendur sem eru ábyrgir fyrir því sem nefna
má „almennan skilning" á þessu orðalagi á hverjum tíma. I stuttu
máli sagt: orðið fagurbókmenntir er hér einfaldlega notað yfir
þau ritverk sem samtíminn telur til listaverka og nánari útlist-
anir látnar liggja milli hluta.
3