Ársrit Torfhildar - 01.04.1987, Page 10

úrelt og dauð tákn og útbúa ný, setja saman orð á nýstárlegan
hátt eða búa til nýjar samlíkingar til að reyna að vekja málið
aftur til lífsins og gera það jafn margrætt og ógagnsætt og það
þarf að vera til að geta þjónað skáldskapnum. Hitt er svo annað
mál að þessi barátta hefur ekki alltaf fallið í góðan jarðveg hjá
gagnrýnendum eða lesendum, í og með vegna þess að ekki eru
allir reiðubúnir eða færir um að fylgjast með þessum tilraunum
af áhuga. Þannig virðist sem höfundar eigi við ofurefli að etja,
enda telja margir þeirra vandann óleysanlegan, einnig vegna þess
að rætur hans liggi mun dýpra.
Aukin sérhæfing hefur gert það að verkum að æ erfiðara verður
aðhenda reiður á öllum orðaforða tungunnar, fólk með mismunandi
menntun og úr mismunandi starfsstéttum notar iðulega aöeinhverju
leyti mjög ólíkan orðaforða, sem er þá jafnvel með öllu óskiljan-
legur þeim sem hafa aðra menntun eða atvinnu. Sá sameiginlegi
reynsluheimur höfundanna og lesendahópsins í heild sem var til
staðar áður fyrr er nú utan seilingar. í stað hans eru komnir
ótal ólíkir heimar sem eiga sér að nokkru leyti hver sitt tungumál.
Höfundarnir hafa því tæpast lengur tök á að henda reiður á hráefni
sínu, málinu, og þeim verður ókleift að tjá sig á máli sem öllum
er jafn eiginlegt að skilja. Þannig er tungumálið með nokkrum hætti
orðið vanhæft, hefðbundin notkun þess dugir ekki lengur
rithöfundum sem vilja gera skil þeim margbreytta og sundraða
heimi sem við hrærumst í.
V.
Framboðá hverskonartómstundagamni, menningar-ogskemmti-
efni hefur aukist gífurlega á undanförnum áratugum og fjölmiðl-
arnir eiga sinn þátt í að minni tími er afgangs til bóklestrar en
áður. Einnig hafa önnur form skemmtunar og lista rutt bókmennt-
unum til hliðar, svo sem kvikmyndir og tónlist. Bókin hefur orðið
útundan og misst af lestinni í hraða nútímans, enda telja ýmsir
önnur listform betur til þess fallin að höfða til nútímamannsins
og ná til hans í gegn um fjölmiðlana.
En þá má spyrja hvort ástæða sé fyrir sérvitringana, unnendur
fagurbókmennta, að örvænta. Tæplega þarf að kveða svo fast að
orði, ennþá að minnsta kosti. Þótt höfundar verði varla feitir nú
til dags af að skrifa slíkar bókmenntir, eða útgefendur ríkir af