Læknablaðið - 01.07.2024, Blaðsíða 13

L ÆKNABL AÐIÐ 2024/110 357
R A N N S Ó K N
Umræða
Reiknað er með að fjölgun krabbameinstilfella á Íslandi fram
til ársins 2040 verði milli 53% og 57%. Hærri talan miðar við að
aldursbundið nýgengi af 100.000 persónuárum haldist óbreytt
frá árinu 2022, en í þeirri lægri er leiðrétt samkvæmt NORD-
PRED.21 Munurinn er fjögur prósentustig. Sú aðferð sem beitt
er við gerð íslensku spárinnar sameinar notkun tveggja fyrir-
liggjandi aðferða við gerða nýgengisspáa, en er hér aðlöguð að
þróun nýgengis lungnakrabbameins á Íslandi. Spáð er mikilli
fjölgun krabbameinstilfella á öllum Norðurlöndunum til ársins
2040, eða 41% í Noregi, 24% í Svíþjóð, 23% í Danmörku og 21%
í Finnlandi, en samkvæmt spánni verður hlutfallsleg aukning
mest á Íslandi, sem má rekja til þess að Íslendingar eru yngri
þjóð og að eftirstríðsárakynslóðin er hlutfallslega stærri hér á
landi.
Spá um fjölda þeirra sem eru á lífi eftir krabbameinsgrein-
ingu á Íslandi er nýnæmi og voru aðferðir við gerð spárinnar
þróaðar fyrir þessa grein. Spárnar gefa til kynna að í árslok
2040 verði fjöldi lifenda á bilinu 25-30 þúsund. Það er mikil
fjölgun frá því sem nú er, eða 40-76% aukning.1 Sumir þeirra
sem lifa eftir greiningu krabbameins eru enn í meðferð, aðrir í
eftirliti og hluti þeirra er læknaður, en mögulega með síðbúnar
eða langvinnar aukaverkanir vegna sjúkdóms og meðferðar.
Vegna mikillar fjölgunar tilfella má ætla að fjölgi í hópi þeirra
sem eru í meðferð og eftirliti á hverjum tíma, en framfarir í
læknavísindum vekja vonir um að fleiri læknist en áður.
Jafnvel þó að unnið verði markvisst að því að fyrirbyggja
krabbamein er ljóst að fjölgun nýrra tilfella á Íslandi samhliða
mikilli fjölgun þeirra sem lifa eftir greiningu krabbameins
mun auka þörf fyrir sérhæfða og almenna heilbrigðisþjónustu.
Til að mæta þeirri þörf er ljóst að víða þarf að bæta úrræði og
geta niðurstöður þessarar rannsóknar verið leiðbeinandi við
uppbyggingu nauðsynlegra innviða.
Huga þarf að því að tryggja nægilegan fjölda heilbrigðis-
starfsmanna með sérþekkingu á meðferð krabbameina, lyfjum,
tækjabúnaði, húsnæði til að veita þjónustu, og nýjum þjón-
ustuúrræðum eins og fjarheilbrigðisþjónustu. Jafnframt er ljóst
að huga þarf að öllum þjónustustigum og byggja upp net til að
veita krabbameinsþjónustu um allt land. Þar sem um sérhæfða
þjónustu er að ræða þarf að tryggja að öflugt samstarf sé á
milli allra þeirra sem koma að þjónustu við einstaklinga með
krabbamein á Íslandi. Ekki er síður mikilvægt að auka enn
frekar samstarf við erlend sjúkrahús og alþjóðleg net krabba-
meinsmiðstöðva til að tryggja aðgengi íslenskra sjúklinga að
nýjustu meðferðum og rannsóknum.
Niðurstöður þessarar rannsóknar geta jafnframt verið leið-
Mynd 3. Hlutfallsleg aukning í fjölda krabbameinstilfella á Norður-
löndunum til og með 2040 (öll mein og bæði kyn), miðað við óbreytt
nýgengi úr NORDCAN (2018-2021) og spá um mannfjölda frá
Norrænu ráðherranefndinni.
Mynd 4. Fjöldi lifenda, öll mein, bæði kyn saman á Íslandi.
Lifendur eru allir þeir sem hafa greinst með krabbamein og
eru á lífi (læknaðir eða lifa með sjúkdómnum) í lok árs.