Læknablaðið - 01.07.2024, Blaðsíða 28

372 L ÆKNABL AÐIÐ 2024/110
V I Ð T A L
Sveinn Magnússon starfaði í fjörutíu ár á bakvakt eftir að daglegu starfi var lokið,
sem hann sinnti lengst í heilbrigðisráðuneytinu. Hann stökk í útköll við óvænt
andlát eða þegar glæpir voru framdir. „Við fáum iðulega innsýn í dapurlegar
kringumstæður,“ segir Sveinn sem kynntist annarri hlið á landsmönnum
á bakvakt héraðsvaktarinnar.
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Lærði að meta betur
lífið með bakvaktinni
„Þetta starf er eins og annað. Það venst
en það tekur samt sinn tíma. Sumt gat
verið mjög dramatískt og ekki beint fyr-
ir augað. Allskonar aðstæður sem voru
bæði erfiðar og sorglegar,“ lýsir Sveinn
fjörutíu árunum bakvaktinni, sem í
byrjun tilheyrði borgarlækni, en seinni
árin Heilsugæslu höfuðborgarsvæðis-
ins. Læknarnir á þessari bakvakt starfa
í nánu samstarfi við lögregluna og eru
kallaðir til þegar óvænt andlát verða, oft
til að skoða gerendur í ofbeldismálum.
Mikil ró er yfir Sveini Magnússyni
þegar Læknablaðið hittir hann í reisu-
legu timburhúsi hans við Tjörnina í
miðborginni. Niður borgarinnar berst
ekki inn. Þar prýða bækur stofuveggina.
Sveinn hætti á héraðsvaktinni um ára-
mótin eftir árin fjörutíu. Það var ekki
aðalstarfið hans, heldur starfaði hann
lengst sem skrifstofustjóri í heilbrigðis-
ráðuneytinu. Sveinn er nú yfirkennari
við Ferðamálaskóla Íslands og ritar sögu
tóbaksvarna fyrir Krabbameinsfélagið.
Sveinn lýsir því hvernig starfið hafi
þróast og hann sogast inn í það og það
fylgt honum þegar hann var kominn í
skrifstofuvinnu í ráðuneytinu. „Ég hafði
lauslega vitneskju um starfið vegna
þess að tengdafaðir minn var aðstoðar-
borgarlæknir í mörg ár. Svo gerist það
að ég kem heim úr námi 1983 og er
þá kallaður til starfa á vaktinni,“ lýsir
hann léttlega.
„Við ætluðum tveir læknar að opna
nýja heilsugæslu í Garðabæ og ég vann
við afleysingar á nýrri heilsugæslustöð
miðbæjar. Svo á fyrstu vikunum hringir
Guðjón heitinn Magnússon aðstoðar-
landlæknir í mig og segir að ég verði
að taka þessa vakt næstu daga. Þannig
byrjaði þetta.“ Þeir hafi verið þrír í mörg,
mörg ár.
Sveinn útskrifaðist sem læknir árið
1976 og lauk heimilislækna- og lyflækna-
sérnámi í Svíþjóð árið ‘83. Kona hans,
Kristín Bragadóttir, er doktor í sagn-
fræði og var forstöðumaður þjóðdeildar
Þjóðarbókhlöðunnar. Tvö fjögurra barna
þeirra eru læknar. Sigríður er háls-, nef-
og eyrnalæknir. Magnús er æðaskurð-
læknir. Barnabörn orðin átta.
Staðfesti andlát í heimahúsi
Sveinn lýsir því hvernig læknar á héraðs-
vaktinni sinni læknisskoðunum fyrir
lögregluna; alvarlegum líkamsárásum
og morðum. Ferlið hafi þróast með tím-
anum, aðallega ítarleg skoðun á fórnar-
lömbum og gerendum.
„Taka þurfti sýni af hári og blóði
og ganga frá því á ákveðinn máta.
Skrá hverja rispu og klór, gera skýrslu
og mæta fyrir dómara. Þetta tilheyrði
þessari vakt. Það var eitt og annað sem
lögreglan þurfti aðstoð með og hún
skipu lagði læknisskoðunina.“ Í seinni tíð
hafi þess verið gætt að gerandi og fórn-
arlamb myndu ekki hittast.
„Við gengum frá sýnunum á ákveð-
inn máta og afhentum lögreglunni
áverka skýslu. Fyrst teiknuðum við þetta
upp en svo var farið að mynda áverka
þegar leið á. Við læknarnir gátum þurft
að standa fyrir svona skýrslu fyrir fleiri
en einu dómstigi,“ lýsir Sveinn.
Stór mál, lítil. „Já, sumt situr í mér.
Eins og vöggudauði barna. Við gerðum
ekki annað í svoleiðis tilvikum en að
staðfesta andlátið. Það var byrjunin á því
sem á eftir kom,“ segir hann rólega.
Sveinn lenti í stórslysum, eins og flug-
slysum. Hann var einnig á vaktinni til að
skoða grunaða þegar grænlenskur togari
kom í land með morðingja ungrar konu.
„Þetta er heilmikil vinna og mjög mikil-