Læknablaðið - 01.07.2024, Blaðsíða 22

366 L ÆKNABL AÐIÐ 2024/110
Hlutleysi ekki sama og aðgerðaleysi
„Hvað hefði heimurinn sagt ef Rússar
hefðu drepið svo marga heilbrigðisstarfs-
menn í Úkraínu?“ spurði Mads Gilbert,
verðlaunaður norskur læknir og prófess-
or emeritus, í sal Læknafélagsins þegar
hann hélt þar erindi um ástandið á Gaza.
Nærri 500 heilbrigðisstarfsmenn hefðu
verið drepnir kerfisbundið. Tveir nánir
samstarfsmenn hans pyntaðir. Annar
þeirra dáið tíu dögum fyrir erindið.
Gilbert er sérfræðingur í svæfinga- og
bráðalæknum við Norðurskautsháskól-
ann í Noregi og yfirlæknir á bráðamót-
tökunni á háskólasjúkrahúsinu í Tromsö.
Fundurinn var vel sóttur og haldinn af
Læknafélaginu, Félagi íslenskra hjúkr-
unarfræðinga og Félagi sjúkrahúslækna.
Gilbert talaði um jafnræði þegar kæmi
að heilbrigðiskerfi. Norðurlandabúar
hefðu það svo gott að þeir hugsuðu ekki
út í að grunnstoðir samfélagsins séu
ekki alltaf til staðar. Mikill tími færi í að
bjarga hverjum og einum. Þannig væri
það ekki á Gaza.
Snúa verði mannlegum gjörðum
„Við norrænir læknar gerum allt til að
bjarga einu lífi, notum þekkingu okkar
sem byggð er á vísindum til að bjarga
einu lífi. Höfum það í huga þegar ég tala
„Nú er tími aðgerða,“ sagði Mads Gilbert í sal Læknafélags Íslands. „Það er ekkert hlutleysi,
þótt við læknar séum hlutlausir gagnvart sjúklingum okkar.“ Gilbert berst fyrir Gaza þar sem
hann hefur oft starfað. Fyrst í byrjun níunda áratugarins og 2-3 sinnum á ári frá árinu 2006.
Gilbert kom víða við hér á landi til að vekja fólk til umhugsunar um ástandið í Palestínu.
■ ■ ■ Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
um Gaza. Þetta er 100% manngert hörm-
ungarástand,“ sagði Gilbert og sýndi
óhugnanlegar myndir af afhöfðuðum
eða gröfnum börnum í rústum samfé-
lagsins. „Það er hægt að breyta þessu
ástandi á einum degi, ef mannlegum
gjörðum er snúið,“ sagði hann.
„Sjö mánuðir eru liðnir frá því að
átökin hófust samt eru óvopnaðir borgar-
ar drepnir á hverjum degi,“ sagði Gilbert
sem talaði ekki aðeins við lækna, heldur
hélt einnig erindi á Akureyri, í Háskóla
Íslands og settist í sett Kastljóssins.
Hann lýsti hvernig innviðir palestínsks
samfélags hefðu verið sprengdir burt;
allir tíu háskólarnir skemmdir, kennslu-
stofurnar horfnar, 250 ljóðskáld drepin,
sjúkrahúsin óstarfhæf. Allt þetta gerist
þrátt fyrir að alþjóðastofnanir haldi tölu
um afleiðingarnar og ástandið þekkt.
Læknar rótargreini ástandið
„Ef horft er á þetta með augum lækna
og hjúkrunarfræðinga er rétt að spyrja:
Hvernig gat þetta gerst? Hvernig kom-
um við í veg fyrir að þetta gerist aftur?
Við [læknar] erum þjálfuð til að finna
rótina. Þetta hefur gengið svona í 75 ár.“
Hann benti á orð Joyce Msuya, aðstoðar-
framkvæmdastjóra mannúðarmála og
staðgengils umsjónarmanns neyðarað-
stoðar hjá Sameinuðu þjóðunum frá 12.
maí. Hún sagði: „Stríðið á Gaza er sið-
ferðisblettur á sammannlegri samvisku
okkar.“
Mads er virkur í vísindastarfi
og hefur skrifað vísindagreinar um
áverka (trauma) með palestínskum sam-
starfsmönnum á Gaza. Hann hefur
einnig ritað tvær bækur; Eyes in Gaza og
Natt i Gaza.
Hann sagði ekki hægt að skilja stríðið
á Gaza. „Þetta er ekki stríð milli Hamas
og Ísraels. Þetta er árás á Palestínu og til-
raun til að taka Gaza.“ Hann sagði lækna
þurfa að tala skýrt gegn árásunum. „Við
þurfum að segja: Ekki í mínu nafni.“
Mads Gilbert kom víða við á för sinni um landið.
Hann talaði um átakanlegt ástandið á Gaza, þessar
manngerðu hörmungar. Mynd/gag
Gilbert hefur ritað tvær bækur og hér er önnur þeirra,
Nótt á Gaza.