Skógræktarritið - 15.05.2020, Side 15

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 13
Bæjarstaðaskógur friðaður
Árið 1931 var Skógræktarfélag Vestmanna-
eyja stofnað en það lognaðist út af sjö
árum seinna. Árið 1933 var Skógræktar-
félag Skagfirðinga stofnað, sem þýddi að
það voru fjögur skógræktarfélög starfrækt í
landinu. Skógræktarfélags Íslands lagði ríka
áherslu á friðun gamalla skógarreita fyrstu
árin og er friðun Bæjarstaðaskógar eitt af
fyrstu stóru verkefnunum. Það atvikaðist
þannig að þegar fyrsta Ársrit Skógræktar-
félagsins kom út árið 1933 birtist brot úr
ferðasögu sem Ásgeir L. Bjarnason ritaði
undir fyrirsögninni Bæjarstaðaskógur.
Þar lýsir hann því hvernig honum var
innanbrjósts þegar hann kom í fyrsta sinn í
Bæjarstaðaskóg í Öræfasveit í Austur-
Skaftafellssýslu. Ásgeir fór ásamt Pálma
Einarssyni ráðunaut og tveimur öðrum
austan af Breiðamerkursandi í Öræfasveit,
eina einangruðustu sveit landsins. Þegar
komið var í Skaftafell reis Skaftafellsjökull
eins og krepptur hnefi sem teygði sig inn
í kjarri vaxnar hlíðar. Neðan þeirra voru
svartir sandar, jökulfljót og brimandi hafið
í fjarska. Þeir gistu í Skaftafellsbæjum í 200
m hæð yfir sandflæminu og árla daginn
eftir héldu þeir gangandi inn í Bæjarstaða-
skóg, um 5 km leið. Eftir klukkustundar
göngu komu þeir í Bæjarstaðaskóg, sem
reyndist vera um 20 ha að flatarmáli.
Þarna voru óvenju beinvaxin birkitré og
nokkur stór reyniviðartré ásamt stórvöxnu
skógarkjarri. Þeir höfðu ekki verið lengi
á staðnum þegar við þeim blasti „breiður
uppblástursgári frá norðri, sem stefnir
á miðjan skóginn, og hefir þegar gert
nokkurt vik í hann. Jörðin er þarna örfoka,
en hér og þar liggja hálffúin tré, er fallið
hafa í valinn fyrir eyðileggingunni“. Ásgeir
sagði jafnframt í greininni: „Er hörmung
til þess að vita, að þessi fagri minnisvarði
fortíðarinnar, sem hingað til hefir staðist
allar árásir, á nú, á tímabili vaxandi
þekkingar og andlegrar vakningar, að falla
fyrir skeytingar- og áhugaleysi.“ Ásgeir
og Pálmi hétu því að vinna að því að fá
öldin síðari geysaði var ómögulegt að
fá fræ frá Evrópu og Norður-Ameríku.
Starfsemi stöðvarinnar var erfið af þessum
sökum. Ekki bætti úr skák að fjármunir
voru af skornum skammti en þarna var
unnið afar mikilvægt starf engu að síður.
Að stríðinu loknu tókst að safna verulegu
magni af fræjum í Alaska af tegundum sem
talið var að ættu eftir að ná góðum þroska
á Íslandi. Þegar Skógræktarfélag Reykja-
víkur var stofnað haustið 1946 tók félagið
við Fossvogsstöðinni og rak hana þar til
hún var lögð niður.
Málgagn skógræktarfólks
Eitt mesta hagsmunamálið var að útvega
plöntur til gróðursetningar, en það var
ekki síður mikilvægt að fræða landsmenn
og hvetja þá til dáða. Farsælasta leiðin til
að kynna félagið, afla því fylgis og koma
upplýsingum og fræðslu á framfæri var
útgáfa málgagns, sem gæti nýst fólki um
allt land. Fyrsta Ársrit Skógræktarfélags
Ísland var gefið út árið 1933, fyrir árin
1930 til 1932. Hólmjárn J. Hólmjárn var
umsjónarmaður þessa fyrsta Ársrits en
síðan tók gjaldkeri félagsins Maggi Júl.
Magnús við ritstjórninni. Hann sinnti
því verkefni til ársins 1940 þegar Hákon
Bjarnason tók við ritstjórninni og gegndi
starfinu til 1962. Snorri Sigurðsson, starfs-
maður Skógræktarfélagsins, var ritstjóri
á tímabilinu 1962 til 1976, er Hákon tók
aftur við ritinu til ársins 1980. Eftir það
var Snorri Sigurðsson ábyrgðarmaður
ritsins um árabil. Umsjónarmenn árið 1983
voru Jón Gunnar Ottósson og Halldór
J. Jónsson, en Halldór hélt áfram um
stjórnartauma, fyrst í stað ásamt Snorra
Sigurðssyni. Síðan komu fleiri að málum,
þar á meðal Sigurður Blöndal 1988-90 og
eftir það Brynjólfur Jónsson og Sigurþór
Jakobsson. Árið 1991 var nafni ritsins
breytt í Skógræktarritið í staðinn fyrir
Ársrit Skógræktarfélags Íslands. Brynjólfur
Jónsson tók við ritstjórninni 1991 og hefur
haldið þeirri stöðu allt til þessa dags.