Skógræktarritið - 15.05.2020, Síða 45

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2020 43
hingað hafa komið til þessa.“ Þessi spá,
byggð á bjartsýni, takmarkaðri þekkingu
og engri reynslu, reyndist sönn. Á fimmta
og sjötta áratug síðustu aldar fóru íslenskir
skógræktarmenn til Alaska, tíndu köngla og
komu á samböndum. Heilmikið fræ var flutt
inn.7 Fjandanum erfiðara reyndist svo að
koma sitkagreni til af fræinu í frumstæðum
gróðrarstöðvum þess tíma, sem er ástæðan
fyrir því að hér eru ekki fleiri sjötugir
sitkagreniskógar en raun ber vitni.7 Smám
saman jókst þekking, gróðrarstöðvatækni
batnaði og nú er sitkagreni meðal helstu
tegunda í íslenskri skógrækt. Hæsta tréð á
Íslandi er sitkagreni sem nálgast 30 metra
hæð og sýnir engin merki þess að fara að
hægja á vexti (mynd 2). Sitkagreni verður
risatré hér líka.
Ný blaðlús
Upp úr 1960 fór fólk að taka eftir því að
sitkagreni missti stundum stóran hluta nála
sinna. Í ljós kom að ástæðuna mátti rekja
til sitkalúsar.6 Hún er agnarsmá blaðlús,
rétt svo sýnileg með berum augum, sem lifir
á rauðgreni í Evrópu og barst til Íslands
með innfluttum jólatrjám 1959.6 Kvikindið
kallast græn grenilús eða bara grenilús
víðast í Evrópu en hér var danska nafn
hennar sitkalús tekið upp vegna áhrifanna
á sitkagreni (mynd 3). Rauðgrenið og
sitkalúsin hafa náð sáttum þróunar-
fræðilega séð. Lúsin sýgur safa úr nálum
rauðgrenis og rauðgrenið kippir sér ekki
upp við það, enda veldur smápot í nál ekki
heimsendi. Sitkalúsin hefur þó takmarkaða
þekkingu á flokkunarfræði (taxónómíu)
greniættkvíslarinnar og sér ekki allan
mun á því að stinga sograna sínum í nálar
rauðgrenis eða sitkagrenis, eða reyndar
hvaða grenitegundar sem er.
Þar sem sitkagreni og sitkalús hafa
ekki hist fyrr en nýlega eiga þau sér enga
Enn standa nokkur gríðarstór sitkagreni-
tré á stöku stað þrátt fyrir hálfrar
annarrar aldar skógarhögg á vesturströnd
N-Ameríku og ég er lukkulegur með að
hafa upplifað sum þeirra í Kaliforníu, á
Ólympíunesi í Washington og á Vancouver-
eyju (mynd 1). Að upplifa er betri sögn en
að sjá þegar svo stór tré eru annars vegar
því maður finnur fyrir nærveru þeirra
með fleiri skilningarvitum en augunum og
reyndar fleiru en skilningarvitunum. Ég veit
ekki um annað fólk en ég verð fyrir miklum
tilfinningalegum áhrifum við að vera innan
um stór og gömul tré. Tignarleiki og tær
fegurðin eru þar áhrifavaldar. Annað er að
vita af aldri trjánna, að þau hafi verið farin
að vaxa þegar Ísland byggðist. Það þriðja
er að maður finnur fyrir eigin smæð og
fyrir mér er það þægileg tilfinning. Sitka-
greni nær ekki alveg sömu stærð og allra
stærstu trén í heimi, fjallarauðviður og
strandrauðviður, en þegar maður stendur
í slíkum skógi skynjar maður ekki þann
mun því ekki sést nema hálfa leið upp í trén
hvort eð er. Sitkagreni vex líka alla leið
norður til Alaska, sem þýðir að finna má
efnivið sem aðlagaður er loftslagi eins og
gerist á Íslandi. Við heppin!
Sitkagreni var fyrst flutt til Íslands á
árunum 1920-1930 sem stakar garðplöntur
frá gróðrarstöðvum í Noregi og Danmörku.5
Nokkrar þúsundir plantna komu svo
frá Noregi árin 1937-1939 og fyrsta
fræsendingin kom frá Alaska 1940.4,7 Í Ársriti
Skógræktarfélags Íslands árið 1939 ritar
Hákon Bjarnason skógræktarstjóri þetta:
„Ennfremur má geta þess, að á árinu sem leið
komu hingað til lands 2000 sitkagreni-
plöntur, sem ættaðar eru frá Kenaiskaga í
Alaska. Vestlandets Forstlige Forsöksstasjon
í Bergen gaf þær. Er öll ástæða til þess að
ætla, að þessar plöntur eigi sjer meiri framtíð
heldur en allar aðrar erlendar plöntur, sem
Nýju heimkynnin