Morgunblaðið - 03.11.1981, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1981
Úrbætur í kjördæmamálinu eitt
brýnasta nauðsynjamál flokksins
— sagði Gísli Jónsson við umræður um kosninga-
skipan og kjördæmamál á landsfundinum
Gísli Jónsson frá Akureyri mælti
fyrir áliti starfshóps er fjallaði um
dröt; að ályktun um kosningaskip-
an otí kjördæmamál á landsfundi
Sjálfstæðisflokksins á laut;ar-
datísmorfíun.
Satíði Gísli þessi mál bæði flókin
otf viðkvæm ok skoðanir manna
mjötí skiptar, en sér þættu úrbætur
í kjördæmamálinu eitt allra brýn-
asta nauðsvnjamál flokksins oj; að
með entfu móti væri hæjít að fara
af landsfundi án þess að marka þar
einhverja stefnu, otí að fara fram á
úrbætur, svo hrikalettt rantflæti
sem orðið væri í þjóðfélaftinu ok
misrétti milli þettnanna um kosn-
intiarétt.
Gísli sat;ði, að breytintíar á kjör-
dæmaskipaninni í réttlætisátt
hefðu komið frá Sjálfstæðisflokkn-
um áður, en ályktunartillatían
lierði ráð f.vrir að þintfflokki
sjálfstæðismanna yrði falið að hafa
frumkvæði að því að ná fram viss-
um breytinttum fyrir næstu kosn-
inj;ar. Sat;ðist Gísli ekki t;eta horft
framan í kjósendur flokksins um
land allt ef tientíið yrði til næstu
kosnint;a að óbrevttri kjördæma-
skipan oj; ret;lum um úthlutun upp-
Wtarsæta.
„Et; f;et vel skilið það, að talað sé
um dreifbýli ot; þéttbýli. En að það
réttlæti fimmfaldan mun á kosn-
inj;arétti læt ét; mér með ent;u móti
skiljast. Það er svo mikill munur á
i;rundvallarmannréttindum,“ sat;ði
Gísli. Hann sat;ði að aldrei yrði
réttlæti náð með því að skera niður
þint;mannafjölda fámenniskjör-
dæma, heldur yrði að fjöl(;a þintí-
mönnum fjölmennisins.
Jón Steinar Gunnlaugsson kvaðst
hafa verið sér á háti í starfshópn-
um ot; sat;ðist hafa orðið fyrir
verulet;um vonbrigðum með þau
dröK að ályktun um kosninj;alöt;-
työf ok kjördæmaskipan sem löt;ð
var fram á fundinum.
Saj;ði Jón Steinar að um alllant;a
hríð hefði verið unnið á vet;um
flokksins að stefnumótun í þessum
málaflokki, og að sínum dómi væri
hér ekki um neina stefnumótun
landsfundar að ræða. Ent;in af-
staða væri tekin til veit;amikilla at-
riða í máliriu. Aðeins væri t;eft ráð
fyrir því að kjördæmaskipanin
skyldi verða óbreytt, en þó væri
Kert ráð fvrir einhverjum tilflutn-
ingi þint;manna til að ná meiri
jöfnuði í atkvæðavæt;i, án þess þó
að tiltekið sé hvert markmiðið
skuli vera í þeim efnum. Síðan væri
allt látið opið um það hvernit; per-
sónukjörið ætti að fara fram.
Jón Steinar lýsti þeirri skoðun
sinni, að flokkurinn yrði að taka
afstöðu til þess hvort jafnvætd ætti
að ríkja milli atkvæða lands-
manna, ok ef það væri stefna að
jöfnuður ætti ekki að ríkja, þá yrði
flokkurinn að hafa skoðun á því
hvaða misrétti ætti að ríkja.
„Kosnint;arétturinn er mann-
réttindi, og éa er ekki tilbúinn til
neinna samnint;a um þau. Það er
Krundvallaratriði að allir borgarar
landsins hafi jafnan atkvæðarétt
ok þannit; stefnumörkun hefði ét;
viljað sjá á þessum fundi,“ sagði
Jón Steinar.
Að lokum lýsti Jón Steinar þeirri
skoðun sinni, að ál.vktunartillat;an
væri í raun ok veru aðeins tillat;a
um að landsfundurinn veitti þint;-
flokki umboð til að semja við aðra
flokka um skipan kosnint;amála.
lialdur Bjarnason sat;ði fá mál
jafn vandasöm í meðförum ot; kjör-
dæmamálið. Saj;ði hann það mála
sannast að t;eysilef;t misvæt;i væri í
atkvæðum eftir því hvar menn
byKtcju á landinu ot; að dreifbýlis-
menn væru því sízt mótfallnir að
þetta misvægi yrði leiðrétt, en þeir
ætluðust til þess að þeirra hlutur
yrði ekki minni en efni stæðu til.
Baldur sat;ði dreifbýlismenn vilja
hafa hönd í hatctca með hverja þeir
kysu, oj; því þyrfti að koma á per-
sónukjöri.
Kinar llaukur Baldvinsson sat;ðist
andví«ur þeirri hut;mynd að taka
upp persónukjor á sjálfan kjördat;-
inn. Vandræði stöfuðu af prófkjör-
um af því að þau yliu sundrungu
milli manna innan flokksins, on
það yrði mört;um sinnum verra ef
þær athafnir yrðu færðar inn á
kjördat;inn sjálfan. Hann sagði
dæmi frá Hollandi, Ítalíu ot;
Danmörku sýna fram á síendurtek-
inn klofnint; flokka vet;na þessa
fyrirkomulat;s.
Klín l'álmadóttir sat;ði þá hugsun
sem fram kæmi í ályktunartillög-
unni ákaflega ógeðfellda. Hér væri
boðuð verzlun með mannréttindi,
sem sér væri á móti skapi. Hvergi
væri talað um jafnrétti milli ein-
staklinga, að atkvæði einstakl-
inganna væri jafn stórt, hvar sem
þeir hefðu búsetu. Elín sagði
hugmyndina um persónukjör geð-
fellda við fyrstu sýn, en spáði því
að kosningabarátta yrði einstakl-
ingsbundnari og að menn kæmu
sér undan því að taka afstöðu sem
verið gæti óþægileg og mældist illa
fyrir, eins og komið hefði í ljós í
prófkjörunum.
Jónas Bjarnason sagði að koma
þyrfti á jafnræði milli einstaklinga
um allt land, að því er atkvæðisrétt
varðaði. Það væri nánast grund-
vallaratriði. Jónas sagði, að al-
mennar leikreglur lýðræðisins
hefðu brenglazt við núverandi skip-
an kjördæma og kosningafyrir-
komulag, fólk um land allt liti á
stjórnmálamenn sem einhvers kon-
ar úthlutunarstjóra af skattfé al-
mennings. Stjórnlyndisstefna og
misvægi atkvæða í landinu væri
bein leið til sósíalisma.
Húsnæðismál
Gunnar Björnsson hafði framsögu
fyrir starfshóp um húsnæðismál. í
tillögum hópsins kom meðal ann-
ars fram, að lán til allra sem eru að
eignast íbúð í fyrsta sinn verði
aukin í 80% af kostnaðarverði og
að lánstími verði 42 ár. Átak verði
gert í húsnæðismálum aldraðra og
fatlaðra. Byggingarsjóður ríkisins
verði lagður niður, verkefni Hús-
næðismálstofnunar ríkisins verði
endurskoðuð með það fyrir augum
að stofnunin fari einungis með
lánveitingar til félagslegra bygg-
inga. Til að ná þessu marki þurfi
m.a. að koma á írjálsu samstarfi
lífeyrissjóða og lánastofnana í
landinu.
Skúli Sigurðsson, Þorvaldur
Garðar Kristjánsson og Bragi
Mikaelsen lýstu andstöðu við
I ;•»> / ' r t. . / f'i' . '. ■« t I t •
áform um að leggja Byggingarsjóð
niður. Pétur H. BÍöndal lýsti
ánægju sinni með framkomnar til-
lögur. Sigríður Ásgeirsdóttir sagði
að æskilegust væri óþvinguð sam-
vinna lífeyrissjóða og lánastofn-
ana, en ekki afskiptasemi ríkis-
valdsins. Haraldur Blöndal spurði,
hvort Húsnæðismálakerfið hefði
komið í veg fyrir uppbyggingu
frjáls lánamarkaðar t landinu og
leiddi líkur að því. Haraldur
Sumarliðason lagði til, að stefnt
yrði að því, að Byggingarsjóður
yrði lagður niður.
Gestur Olafsson hafði framsögu
f.vrir starfshóp um umhverfis- og
skipulagsmál. Megináherzla var
lögð á, að vernda náttúru landsins
og auðlindir og að landgræðsla og
skógrækt verði stóraukin. Sigurður
Sigurðarson tók til máls, og taldi
orðalag ályktunar of almennt
orðað en féllst á drögin.
Utanríkis-
og varnarmál
Geir Ilaarde hafði framsögu um
utanríkis- og varnarmál. Hann
lagði áherzlu á frumkvæði Sjálf-
stæðisflokksins í utanríkis- og
landhelgismálum og að hornstein-
ar íslenzkrar utanríkisstefnu væru
norræn samvinna, Sameinuðu
þjóðirnar og Atlantshafsbandalag-
ið. Þróunaraðstoð verði aukin. Lögð
var áherzla á gagnkvæma tak-
mörkun vígbúnaðar.
Olafur Örn Arnarson hafði fram-
sögu um heilbrigðis- og trygg-
ingamál. Hann lagði áherzlu á, að
horfið verði frá miðstýringarstefnu
á sviði heilbrigðismála og fjárhags-
grundvöllur heilbrigðisþjónustunn-
ar verði tekinn til gagngerrar
endurskoðunar með það fyrir aug-
um að fækka greiðsluleiðum og ein-
falda fjármögnunarkerfið. Stefnt
yrði að því, að lækka hlut ríkissjóðs
í rekstrarkostnaði heilbrigðisþjón-
ustu í áföngum niður í 50—60%, en
hlutur heimahéraðs aukinn að
sama skapi með flutningi tekju-
stofna frá ríkissjóði.
i » . * i , », m \
Guðmundur II. Frímannsson hafði
framsögu um skóla- og fræðslumál.
Þar kom m.a. fram, að spornað
verði við þróun miðstýringar og að
hver skóli verði sem sjálfstæðust
eining.
Lista- og
menningarmál
Hulda Valtýsdóttir hafði fram-
sögu fyrir starfshópi um lista- og
menningarmál. Lögð var m.a.
áherzla á varðveizlu íslenzkrar
menningar og tungu og að skap-
andi listiðkun verði aukin til muna
í almennum skólum. Listamanna-
laun verði tekin til gagngerrar
endurskoðunar og aukin. íslenzkt
prentverk njóti sömu kjara og er-
lent hvað opinbera skattheimtu
varðar. Sérstaklega verði athuguð
erfið samkeppnisaðstaða íslenzkr-
ar barnabókaútgáfu gagnvart fjöl-
þjóðaútgáfum. Útvarpsrekstur
verði gefinn frjáls, en ákveðin skil-
yrði sett fyrir rekstri.
Jón Þórarinsson tók til máls og
gagnrýndi andvaraleysi Sjálfstæð-
isflokksins í menningarmálum;
benti m.a. á að flokkurinn hefði
ekki átt menntamálaráðherra í 25
ár.
Markús Örn Antonsson lagði
áherzlu á, að taka þyrfti þróun í
fjölmiðlamálum föstum tökum.
Vildi hann gera útvarpsmál eitt af
höfuðatriðum ályktunar fundarins.
Tillaga hans um að þingmenn beiti
sér hið fyrsta fyrir því, að einka-
leyfi útvarpsins verði afnumið, var
samþykkt með langvarandi lófa-
taki.
Salóme Þorkelsdóttir hafði fram-
sögu fyrir allsherjarnefnd en undir
nefndina heyrðu m.a. málefni fjöl-
skyldunnar, áfengis- og fíkniefna-
mál, æskulýðs- og íþróttamál,
varnir gegn fötlun, ávarp um öldr-
unarmál, tillaga um laun fyrir
heimilisstörf og gegnumstreymis-
lífeyrissjóð og fleira.
Miklar umræður urðu um æsku-
lýðs- og íþróttamál, en í tillögu
nefndarinnar var lögð áherzla á
aukin fjárframlög ríkis og sveitar-
félaga til æskulýös- og íþrótta-
mála. Auknu fjármagni verði veitt
til leiðtoga- og leiðbeinenda-
fræðslu, útgáfa leiðbeininga og
kennslugagna verði aukin og