Morgunblaðið - 03.11.1981, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. NÓVEMBER 1981
35
var tveimur boðið í þetta sam-
kvæmi, það er að segja mér og Ase
Gerjum frá Cappelen 1 Osló. Með
þessu boði mér til handa leit ég
svo á, að verið væri að sýna mér
heiður sem Islendingi og að fram-
kvæmdanefndin mæti það mikils
að Islendingar tækju þátt í
alþjóðabókasýningunni í Jerúsal-
em. Ég mun ekki tiunda þetta boð
frekar en verð að segja að það var
mér mikil ánægja að sitja til borðs
með Graham Greene og fá að
skiptast á orðum við hann.
IV
Miðvikudaginn 8. apríl var á
dagskrá heimsókn í bústað forseta
Israels, sem nú er Yitzhak Navn-
on, en forseti ísraels er kosinn til
fimm ára í senn af þjóðþinginu,
Knesset. Er ég kom í forsetabú-
staðinn var þar töluverður mann-
fjöldi. Flestir óskuðu eftir að eiga
samræður við forsetann. Áður en
ég fór hafði ég ákveðið að afhenda
forsetanum íslenska bók og hafði
meðferðis eina bók, en fremst í
hana hafði ég skrifað nokkur
kveðjuorð til forsetans. Afhenti ég
honum bókina, og áttum við tal
saman. Forsetinn sagði mér að
hann hefði komið til Islands árið
1962 í fylgd með Ben-Gurion, en
hann var þá stjórnmálaritari for-
sætisráðherrans. Því miður veikt-
ist hann meðan á dvöl hans stóð
hér á landi, lá í rúminu í fjóra
daga og gat ekki notið heimsókn-
arinnar til íslands sem skyldi.
Fleiri ágæta menn hitti ég á bóka-
sýningunni.
Einn daginn er ég var við ís-
lenska sýningarbásinn, sá ég að
Abba Eban fyrrverandi utanrík-
isráðherra ísraels, var að skoða
sýninguna ásamt frú sinni. Abba
Eban var utanríkisráðherra fsra-
els í sexdagastríðinu, og var hann
utanríkisráðherraefni Simonar
Peres í þingkosningunum í júní sl.
Hann kom í opinbera heimsókn til
íslands árið 1966. Á borði í sýn-
ingarbásnum var borðfáni með ís-
lenska fánanum. Er þau hjón áttu
eftir dálítinn spöl að sýningar-
básnum, tók frúin eftir fánanum.
Komu þau þá samstundis til mín,
og tókum við tal saman. Þau
minntust ferðar sinnar til íslands
1966, jafnframt sagði Abba Eban
að hann ætti þó nokkra íslenska
kunningja er hann nafngreindi.
Þar sem ég var eini íslendingur-
inn á þessari sýningu, komst ég
ekki yfir að hitta alla þá er óskuðu
eftir að ná tali af mér, þó svo ég
væri að frá því snemma á morgn-
ana og fram á nótt. T.d. óskaði
útvarpið í ísrael eftir að eiga sam-
tal við mig, en af því varð ekki,
þar sem ég var staddur fjarri
Jerúsalem, þegar samtalið átti að
eiga sér stað. Eins var mér boðið
til norska sendiherrans með Norð-
mönnunum á sýningunni, og gat
ég ekki heldur verið þar af sömu
ástæðu og greindi hér að framan.
Fyrsta daginn er ég var á bóka-
sýningunni kynntist ég manni er
heitir Pesach Ostashinski. Hann
er ísraelsbúi og formaður Finn-
landsvinafélagsins í ísrael. Hann
sá alveg um finnsku sýninguna, en
eins og ég gat um hér fyrr var
finnska sýningardeildin við hlið-
ina á mér. Þarna strax í byrjun
tókst góður kunningsskapur milli
okkar, og reyndist þessi maður
mér mjög hjálplegur, því mikið at-
riði er að geta snúið sér til ein-
hvers er gjörþekkir allt umhverfið
og talar hebresku þegar maður er
svona aleinn á ferð eins og ég var,
en eins og sagði hér að framan
vildu margir eiga samtal við mig,
og var þar á meðal íslensk stúlka
er ég hitti ekki. Þannig var, að eitt
kvöldið er ég kom á sýninguna,
komu Danirnir að máli við mig og
sögðu að ég hefði verið heldur bet-
ur óheppinn þennan dag, þvi kom-
ið hefði á sýninguna mjög falleg
stúlka er spurði eftir mér, og
sögðu Danirnir af gamansemi
sinni, að þeir væru allir skotnir í
henni. Þessi stúlka var íslending-
ur, en hefur verið búsett í 7 ár í
Israel. Þeir sögðu að hún hefði tal-
að dönsku og að hún væri búsett
langt frá Jerúsalem, væri þar í
skyndiheimsókn og langaði til að
hitta íslending. Því miður skildi
hún ekki eftir neinar upplýsingar,
hvorki nafn, heimilisfang eða
símanúmer, og er mér því alveg
ókunnugt um hver þessi stúlka er.
Margir komu til að sjá íslensku
bókadeildina og þurfti ég að svara
mörgum fyrirspurnum.
V
Fólk var mjög undrandi þegar
ég sagði frá íbúatölu landsins og
hve íslenskt málsamfélag væri lít-
ið, og vildi sumt af því varla trúa
þegar ég sagði þeim hvað margir
bókatitlar væru gefnir út árlega,
ásamt meðaltalsupplagi bóka.
Þótti fólki þetta hreint ótrúlegt að
svo mikil gróska væri í bókaút-
gáfu hér á landi. Eins var það er
fólkið skoðaði bækurnar er ég
hafði meðferðis, en þær voru allar
unnar hér á landi. Þóttu þær
vandaðar að frágangi, og er ég
sagði því að litmyndir eru voru í
sumum bókunum væru litgreindar
og prentaðar hér á landi, varð það
mjög hrifið af kunnáttu þeirra
manna er þær hafa unnið. Enda er
það rétt að prentun og vinna ís-
lenskra bókagerðarmanna er með
miklum ágætum, og get ég ekki
annað séð en að Islendingar eigi
þarna möguleika á að auka fjöl-
breytni í sínum atvinnuháttum
með því að vinna að bókagerð og
prentverki til útflutnings, því ís-
lendingar ráða bæði yfir tækni-
þekkingu og verkkunnáttu á þessu
sviði til að hefja útflutning, en
vinna við prentun er greidd háu
verði, og það er þesskonar útflutn-
ingur, sem greitt er vel fyrir, er
Islendingar vilja stefna að. Eins
þótti fólki mikið til koma hve mik-
ið af útgefnum bókum á íslandi er
eftir íslenska höfunda, og tel ég að
Islendingar standi alveg undir því
itdag að vera kallaðir bókaþjóð.
VI
í þessari ferð minni átti ég þess
kost aö ferðast um ísrael. T.d. fór
ég einn daginn til borgarinnar
Beer-Sheva, sem er í miðri Neg-
ev-eyðimörkinni. Þetta er fjórða
stærsta borg ísraels með tæp 150
þús. íbúa. Er Ísraelsríki var stofn-
að var þarna engin borg, aðeins
nokkur hundruð bedúínar lifðu
þar. Hefur orðið mikil uppbygging
þarna á skömmum tíma, því þarna
í eyðimörkinni er búið að græða
upp landið með því að leggja
áveitukerfi, og varð mér hugsað til
þess hversu mikið þarf að hafa
fyrir því að byggja þarna upp
ræktað land, þar sem leiða þarf
allt vatn í pípum, en maður sér
þarna um allt vatnspípur, sem eru
frá 2 m í þvermál allt niður í hálf-
tommupípur. En strax og vatnið
kemur, vex gróðurinn, því ekki
skortir hitann.
Ekki er annað hægt en hrífast
af því hversu gyðingar hafa byggt
upp landið á skömmum tíma, og
kemur þar til óhemju dugnaður,
útsjónarsemi og þekking. Eins er
það með bæinn Arad, er stendur í
miðri eyðimörkinni, þar var engin
byggð fyrir 1962, en í dag búa þar
25 þús. manns. Er ég ók frá Arad í
áttina til Dauðahafsins sá ég land-
ið eins og það var áður en ræktun
þess hófst. Minnti það mig á
landslag á öræfum íslands, grýtt
og sendið og hvergi stingandi strá.
Þarna er sá munur að hér vantar
hitann, en þar vantar vatnið. Sá
ég margt sameiginlegt með lönd-
unum eins og það hvað maðurinn
getur gert í ræktun, það eru ekki
alltaf ytri skilyrði náttúru er ráða,
heldur vinna þeirra er njóta eiga
ávaxtanna.
VII
Fljótt á litið sýnist mér að gyð-
ingar hafi þarna breytt eyðimörk-
inni í aldingarð. Einnig er það eft-
irtektarvert að gyðingar hafa
byggt upp í þessum heimshluta
fullkomið lýðræðislegt ríki, er
jafnast alveg á við ríki Vestur-
Evrópu.
Þetta ríki er eina lýðræðisríkið í
þessum heimshluta og var mér
ljóst við heimsókn mína til ísrael
að lýðræðisfyrirkomulagið er það
besta í stjórnsýslu, enda hefur það
sannað fullkomlega ágæti sitt.
ísrael er í dag vestrænt velferð-
arríki, það sá maður á vöruúrvali í
verslunum, menntun fólksins og
heilbrigði þess. Mikill munur er á
þessu ríki og nágrannaríkjunum
og er það von mín að þau reyni að
tileinka sér það sem þar fer fram.
Með því myndi friður verða í þess-
um heimshluta, og yrði það besti
minnisvarði þess manns er best
hefur staðið að því að friður megi
haldast þarna, og á ég þar við Sad-
at fyrrverandi Egyptalandsfor-
seta. Hann sá að engin framþróun
gæti orðið með Egyptum á meðan
þeir ættu í styrjöld við ísraels-
menn, ennfremur sá hann hversu
Israelsmenn höfðu byggt upp eyði-
mörkina og að það gæti einnig
orðið í Egyptalandi og væri réttar
að nota þekkingu ísraelsmanna til
slíks heldur en eiga í styrjöld við
þá.
Séð yfir aðalsýningarsalinn í sýningarhöllinni.
Gísli Jónsson
símakostnaðar með 35% hækkun
skrefgjalds og lengingu langlínu-
skrefa, sem þýddi 6,5% hækkun
heildarsímkostnaðar meðalnot-
anda í Reykjavík m.v. notkun
„Hvenær fá Reykvík-
ingar jafn mörg skref
innifalin í fastagjaldinu
og aðrir landsmenn?“
1979. Þessi viðurkenning birtist í
Dagblaðinu þann 28. og í Morgun-
blaðinu þann 29. ágúst sl. Um það
bil 1 '/& mánuði síðar kom fram á
Alþingi þingsályktunartillagan
um skoðanakönnunina.
Ef ráðamenn Pósts og síma
hefðu strax viðurkennt, að ná
mætti sömu jöfnun símkostnaðar
með einfaldri gjaldskrárbreyt-
ingu, eins og með skrefatalningu
bæjarsímtala, væru símnotendur
búnir að búa við lækkuð langlínu-
samtöl í a.m.k. 1—2 ár og sparast
hefði sá óhemju kostnaður, sem
skrefatalningin hefur haft í för
með sér.
Hvar er lækkun skrefgjalds-
ins, sem póst- og símamála-
stjóri boðaði í apríl 1980?
I umræðum um skrefatalning-
una birtist svohljóðandi heilsíðu
fyrirsögn í Vísi þann 26. apríl
1980: „Skrefgjaldið mun lækka, sem
ncmur fjölgun skrefa.“ í greininni
sem var viðtal blaðamanns, sagði
póst- og símamálastjóri m.a.: „Við
munum lækka skrefgjaldið sem
nemur fjölgun skrefa við breyt-
inguna, þannig að heildartekjur
Pósts og síma aukist ekki. Tökum
sem dæmi, að ef skrefafjöldinn
eykst um 30% þá lækkar gjaldið
fyrir hvert skref úr 23,10 krónum,
eins og það er núna, í 17,80 krón-
ur.“
Nú er ljóst að skrefgjaldið á
ekki að lækka. Það er leitt til þess
að vita, að ekki skuli vera hægt að
taka meira mark á orðum póst- og
símamálastjóra, en raun ber vitni.
Er hér enn eitt dæmið um blekk-
ingar talsmanna skrefatalningar-
innar.
Fá Keykvíkingar nú ekki 600 frí
skref eins og aðrir landsmenn?
Undanfarin ár hafa Reykvík-
ingar búið við það ójafnræði, að
hafa aðeins 300 skref á ársfjórð-
ungi í fastagjaldi á meðan allir
aðrir landsmenn hafa 600 skref.
Nú skyldi maður ætla, að þeir sem
berjast svo hatramlega fyrir jöfn-
un símakostanaðar, að þeir fórna
almennum lýðræðisreglum til að
koma vilja sínum fram, geti ekki
þolað það, að Reykvíkingar sitji
ekki við sama borð og aðrir lands-
menn. Með þeirri jöfnun, sem nú
er að komast á, eru forsendurnar
fyrir mismunandi mörgum fríum
skrefum brostnar. Lokaorð mín að
sinni skulu því verða eftirfarandi
spurning til samgönguráðherra:
Hvenær fá Reykvíkingar jafn
mörg skref innifalin í fastagjald-
inu og aðrir landsmenn?
Erlendar
bækur
Jóhanna Kristjónsdóttir
Ægyptens
Kunst
eftir Lise Manniche
ÆGYPTENS Kunst, sem nýlega er
komin út á forlagi Berlingske í
Kaupmannahöfn er með fallegri og
smekklegri bókum útlits. Það rek-
ur maður fyrst augum í og síðan er
hugað að textanum. Höfundur er
Lise Manniche sem tók mag. art.
próf í cgypskum fræðum fyrir
nokkrum árum. llún hefur skrifað
bækur og greinar um fornnorræn
hljóðfæri og ýmis fleiri efni sem að
fornlcifum snúa og á hennar sér
sviði er túlkunin á ýmsum smærri
alriðum innan egypskar listar. Lise
hefur einnig skrifað bók um Forn-
Egypta, ætlaða fyrir börn, en hana
hef ég ekki lesið.
Þetta er nýstárleg bók, þar
sem höfundur leitast við að
skýra hvernig dauðatrú Forn-
Egypta lagði að mörgu leyti
grundvöll að alls konar siðum og
hefðum fyrir fimm þúsud árum
og gaf egypskri list þennan sér-
staka blæ og sterku einkenni.
Höfundur leitast einnig við að
gefa lesanda innsýn í bók-
mennta- og tónlistariðju Forn-
Egypta og hvaða áhrif hún hafði
á daglega önn Egypta.
í formálsorðum segir Lise
Manniche að lengi hafi að sínum
dómi skort aðgengilega bók á
dönsku um egypska list. „Til að
auka skilning á því sem augað
sér hef ég ekki aðeins reynt að
fara ofan í spurninguna um bein
áhrif trúarinnar á listina, ég hef
einnig dregið upp mynd af list-
iðkun.“ Bókin skiptist í fjöl-
marga kafla og má nefna Form-
sprog og billedskrift, De to
förste Dynastier, Gamle rige,
Mellemste rige, Nye rige, Sentid-
en, Ptolemærtiden, og Romertid-
en, svo að stiklað sé á stóru. Bók-
in er myndskreytt afar fallega
og textinn er aðgengilegur og
lipur og hefur í sér mikinn fróð-
leik sem fengur er í að kynna
sér.
Nýjar bækur
um Rasmus
Klump
BOKAÚTGÁFAN Örn og Örlygur
hf. hefur gefið út tvær nýjar teikni-
myndasögur um Rasmus Klump, en
tvær bækur um Klumpinn og félaga
hans voru áður komnar út hjá útgáf-
unni.
Nýju bækurnar nefnast: Ras-
mus Klumpur og uppskeran og
Rasmus Klumpur — Kappsigling í
furðuheimum.
Bækurnar um Rasmus Klump
eru eftir Carla og Vilh. Hansen, en
þær eru þýddar af Andrési Ind-
riðasyni. Bækurnar eru filmusett-
ar hjá Prentstofu G. Benedikts-
sonar, en prentaðar og bundnar í
Kaupmannahöfn.
Jafnhliða bókunum koma einnig
á markaðinn litlar brúður af
helstu söguhetjum bókarinnar.